Ο ΠΥΡΠΟΛΗΤΗΣ
Ο Κωνσταντίνος Κανάργιος ή Κανάριος που έγινε γνωστός με το όνομα Κανάρης γεννήθηκε στα Ψαρά ανάμεσα στα έτη 1790 και 1793 και ο πατέρας του Μιχαήλ, που είχε εκλεγεί πολλές φορές δημογέροντας του νησιού, πέθανε όταν ο Κωνσταντίνος ήταν μικρής ηλικίας. Η μητέρα του λεγόταν Μαρία. Ακολούθησε το ναυτικό στάδιο και μπαρκάρισε στο ιστιοφόρο του θείου του Δημήτριου Βουρέκα Από νωρίς έδειξε τις αρετές του: Ψυχραιμία, τόλμη, εξυπνάδα. Στις ώρες της σχόλης του διάβαζε (όπως αναφέρει ο Τερτσέτης ιστορικά βιβλία και ιδίως την ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όταν πέσανε ο Βουρέκας (1810), το σκάφος του ανέλαβε ο 17ετής ή 20ετής Κανάρης Ως κυβερνήτης αυτού του πλοίου ταξίδευε στον Εύξεινο, και στην Οδησσό έμαθε την ύπαρξη της Φιλικής Εταιρίας. Στην αρχή δεν θέλησε να μυηθεί, όταν όμως, πάλι στην Οδησσό, πληροφορήθηκε το κίνημα της Μολδαβίας, παράδωσε το πλοίο του σε συγγενείς και κατέβηκε στο Αιγαίο για να ενταχθεί ως απλός ναύτης στα καράβια του Ανδρέα Μιαούλη, του Γεωργίου Ανδρίτσα και του οικογενειακού φίλου του Νίκου Αποστόλη, για να χρησιμοποιήσει τη ναυτική του πείρα όχι ως πλοίαρχος, αλλά ως «μπουρλοτιέρης». Ο εξάδελφός του, ο παπα Ιωάσαφ Νικολάρας τον ενθάρρυνε στη δράση αυτή και υποσχέθηκε να τον βοηθήσει στις επιδρομές εναντίον των εχθρικών πλοίων.
Η ΝΑΥΑΡΧΙΔΑ
Το πρώτο μεγάλο κατόρθωμα του Κανάρη ήταν η πυρπόληση της ναυαρχίδας του τουρκικού στόλου που ναυλοχούσε στη Χίο, τη νύχτα της 6ης προς την 7η Ιουνίου 1822. Ο Κανάρης συνοδευόμενος από το πυρπολικό του Πιπίνου εκμεταλλεύτηκε το γεγονός ότι εκείνο το βράδυ δεν είχε σελήνη, αλλά και ότι οι Τούρκοι γιόρταζαν το «μπαϊράμι» πάνω στο κατάφωτο πλοίο. Ήταν τόσο κεραυνοβόλος η πυρπόληση, ώστε σημειώθηκαν πάμπολλα θύματα από τουρκικής πλευράς. Η πυριτιδαποθήκη ανατινάχθηκε αμέσως και σκοτώθηκαν ο ναύαρχος Καρά Αλής, πολλοί αξιωματικοί και ακόμα περισσότεροι ναύτες - συνολικά κάπου 2.000 άνδρες...
Άλλο κατόρθωμα του Κανάρη ήταν η ανατίναξη, στις 29 Οκτωβρίου 1822, της αντιναυαρχίδας «Ριάλα Γεμισί» του νέου ναυάρχου Κακλαμάν Μεχμέτ πασά, ανάμεσα στην Τένεδο και την Τρωάδα. Σ’ αυτή σκοτώθηκαν 800 Τούρκοι, αλλά και Χριστιανοί ναύτες. Ο στόλος του Κακλαμάν πασά έσπευσε να κρυφτεί στα Δαρδανέλλια... Τον Αύγουστο του 1824, ο Κανάρης έκαψε μια μεγάλη φρεγάτα του Χοσρέφ πασά στη Σάμο και μια κορβέτα στη Μυτιλήνη.
ΜΙΑ ΠΑΡΑΤΟΛΜΗ ΠΡΑΞΗ
Άλλο σημαντικό κατόρθωμα του Κανάρη ήταν η επιχείρηση στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας κατά του αιγυπτιακού στόλου. Η διοίκηση αυτής της επιχείρησης είχε ανατεθεί στον Μανώλη Τομπάζη, ο οποίος έφτασε ως την Αλεξάνδρεια με πυρπολικά του Κανάρη, του Α. Βώκου και άλλων, στις 10 Αυγούστου 1825, στις 6 το απόγευμα, ώρα που ο άνεμος ήταν ούριος. Μέσα στο λιμάνι βρίσκονταν 60 περίπου μεγάλα πολεμικά και τριπλάσια φορτηγά πλοία, με τα οποία ο Μεχμέτ Αλή σκόπευε να στείλει στρατό εναντίον της Ελλάδας. Μόλις έφτασε έξω από την Αλεξάνδρεια, ο Κανάρης ύψωσε ρωσική σημαία, για να εξαπατήσει τον πρωρέα, και μπήκε μόνος στο λιμάνι. Ο άνεμος όμως έπεσε ξαφνικά και ο Κανάρης αναγκάστηκε να κάνει βόλτες μέσα στο λιμάνι. Οι Αιγύπτιοι, που τον πήραν είδηση, πυροβόλησαν το πυρπολικό. Ο Κανάρης κατόρθωσε τότε, με τρομερό κίνδυνο, να φτάσει ως τα ελληνικά πολεμικά και επακολούθησε καταδίωξη του ελληνικού στόλου. Στα τέλη του 1826 ο Κανάρης διορίστηκε πρώτος κυβερνήτης του ημιδικρότου «Ελλάς». Το 1827 ήταν εκπρόσωπος των Ψαριανών στη Συνέλευση κι έπειτα έγινε φρούραρχος της Μονεμβασίας.
Η θέση του ήταν τραγική όταν τον Ιούλιο του 1831 ορίστηκε για να πατάξει την εξέγερση της Ύδρας εναντίον του Καποδίστρια και βρέθηκε στον Πόρο αντίπαλος του φίλου του Ανδρέα Μιαούλη. Ο φόνος του Καποδίστρια τον στενοχώρησε πολύ και απογοητευμένος, αποσύρθηκε για να ιδιωτεύσει στην Ερμούπολη.
ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΚΑΙ ΕΡΗΜΙΤΗΣ
Ο Όθων ξανακάλεσε τον Κανάρη, ο οποίος έγινε πλοίαρχος κι έπειτα υποναύαρχος και γερουσιαστής. Στη μεταπολίτευση (3 Σεπτεμβρίου 1843) έγινε υπουργός στην κυβέρνηση Ανδρέα Μεταξά, κι όταν εκείνος παραιτήθηκε, τον αντικατέστησε ως προσωρινός πρωθυπουργός. Στις 6 Αυγούστου 1844 ανέλαβε το υπουργείο Ναυτικών, επί κυβερνήσεως Κωλέττη, το 1848-1849 διετέλεσε πρωθυπουργός και υπουργός Ναυτικών. Το υπουργείο αυτό το διατήρησε και στην κυβέρνηση Μαυροκορδάτου. Το Μάιο του 1862 κατέθεσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, επειδή ο Όθων απέρριψε μερικούς υπουργούς που του υπέδειξε, ως μη φιλικούς προς το πρόσωπό του. Η εντολή ανατέθηκε τότε στον Κωλέττη και ο Κανάρης έγινε αντιοθωνικός. Συνέβαλε μάλιστα πολύ στην έξωση του Όθωνος, για την οποία μετάνιωσε αργότερα... Στις 11 Οκτωβρίου του 1862, έγινε μέλος της τριανδρίας Βούλγαρη - Κανάρη - Μπενιζέλου Ρούφου. Στις 25 Μα ίου 1863, τον έστειλαν στην Κοπεγχάγη για να προσφέρει το στέμμα της Ελλάδας στον δευτερότοκο γιο του Χριστιανού, Γεώργιο Α\ Έπειτα έγινε πρωθυπουργός και υπουργός Ναυτικών, από τις 4 Μαρτίου 1864 ως τις 2 Μαρτίου 1865. Από τότε ιδιώτευε στο μικρό του σπίτι της Κυψέλης, όπου δεχόταν τους φίλους και θαυμαστές του.
Ο Κωνσταντίνος Κανάργιος ή Κανάριος που έγινε γνωστός με το όνομα Κανάρης γεννήθηκε στα Ψαρά ανάμεσα στα έτη 1790 και 1793 και ο πατέρας του Μιχαήλ, που είχε εκλεγεί πολλές φορές δημογέροντας του νησιού, πέθανε όταν ο Κωνσταντίνος ήταν μικρής ηλικίας. Η μητέρα του λεγόταν Μαρία. Ακολούθησε το ναυτικό στάδιο και μπαρκάρισε στο ιστιοφόρο του θείου του Δημήτριου Βουρέκα Από νωρίς έδειξε τις αρετές του: Ψυχραιμία, τόλμη, εξυπνάδα. Στις ώρες της σχόλης του διάβαζε (όπως αναφέρει ο Τερτσέτης ιστορικά βιβλία και ιδίως την ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όταν πέσανε ο Βουρέκας (1810), το σκάφος του ανέλαβε ο 17ετής ή 20ετής Κανάρης Ως κυβερνήτης αυτού του πλοίου ταξίδευε στον Εύξεινο, και στην Οδησσό έμαθε την ύπαρξη της Φιλικής Εταιρίας. Στην αρχή δεν θέλησε να μυηθεί, όταν όμως, πάλι στην Οδησσό, πληροφορήθηκε το κίνημα της Μολδαβίας, παράδωσε το πλοίο του σε συγγενείς και κατέβηκε στο Αιγαίο για να ενταχθεί ως απλός ναύτης στα καράβια του Ανδρέα Μιαούλη, του Γεωργίου Ανδρίτσα και του οικογενειακού φίλου του Νίκου Αποστόλη, για να χρησιμοποιήσει τη ναυτική του πείρα όχι ως πλοίαρχος, αλλά ως «μπουρλοτιέρης». Ο εξάδελφός του, ο παπα Ιωάσαφ Νικολάρας τον ενθάρρυνε στη δράση αυτή και υποσχέθηκε να τον βοηθήσει στις επιδρομές εναντίον των εχθρικών πλοίων.
Η ΝΑΥΑΡΧΙΔΑ
Το πρώτο μεγάλο κατόρθωμα του Κανάρη ήταν η πυρπόληση της ναυαρχίδας του τουρκικού στόλου που ναυλοχούσε στη Χίο, τη νύχτα της 6ης προς την 7η Ιουνίου 1822. Ο Κανάρης συνοδευόμενος από το πυρπολικό του Πιπίνου εκμεταλλεύτηκε το γεγονός ότι εκείνο το βράδυ δεν είχε σελήνη, αλλά και ότι οι Τούρκοι γιόρταζαν το «μπαϊράμι» πάνω στο κατάφωτο πλοίο. Ήταν τόσο κεραυνοβόλος η πυρπόληση, ώστε σημειώθηκαν πάμπολλα θύματα από τουρκικής πλευράς. Η πυριτιδαποθήκη ανατινάχθηκε αμέσως και σκοτώθηκαν ο ναύαρχος Καρά Αλής, πολλοί αξιωματικοί και ακόμα περισσότεροι ναύτες - συνολικά κάπου 2.000 άνδρες...
ΜΙΑ ΠΑΡΑΤΟΛΜΗ ΠΡΑΞΗ
Άλλο σημαντικό κατόρθωμα του Κανάρη ήταν η επιχείρηση στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας κατά του αιγυπτιακού στόλου. Η διοίκηση αυτής της επιχείρησης είχε ανατεθεί στον Μανώλη Τομπάζη, ο οποίος έφτασε ως την Αλεξάνδρεια με πυρπολικά του Κανάρη, του Α. Βώκου και άλλων, στις 10 Αυγούστου 1825, στις 6 το απόγευμα, ώρα που ο άνεμος ήταν ούριος. Μέσα στο λιμάνι βρίσκονταν 60 περίπου μεγάλα πολεμικά και τριπλάσια φορτηγά πλοία, με τα οποία ο Μεχμέτ Αλή σκόπευε να στείλει στρατό εναντίον της Ελλάδας. Μόλις έφτασε έξω από την Αλεξάνδρεια, ο Κανάρης ύψωσε ρωσική σημαία, για να εξαπατήσει τον πρωρέα, και μπήκε μόνος στο λιμάνι. Ο άνεμος όμως έπεσε ξαφνικά και ο Κανάρης αναγκάστηκε να κάνει βόλτες μέσα στο λιμάνι. Οι Αιγύπτιοι, που τον πήραν είδηση, πυροβόλησαν το πυρπολικό. Ο Κανάρης κατόρθωσε τότε, με τρομερό κίνδυνο, να φτάσει ως τα ελληνικά πολεμικά και επακολούθησε καταδίωξη του ελληνικού στόλου. Στα τέλη του 1826 ο Κανάρης διορίστηκε πρώτος κυβερνήτης του ημιδικρότου «Ελλάς». Το 1827 ήταν εκπρόσωπος των Ψαριανών στη Συνέλευση κι έπειτα έγινε φρούραρχος της Μονεμβασίας.
ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΚΑΙ ΕΡΗΜΙΤΗΣ
Ο Όθων ξανακάλεσε τον Κανάρη, ο οποίος έγινε πλοίαρχος κι έπειτα υποναύαρχος και γερουσιαστής. Στη μεταπολίτευση (3 Σεπτεμβρίου 1843) έγινε υπουργός στην κυβέρνηση Ανδρέα Μεταξά, κι όταν εκείνος παραιτήθηκε, τον αντικατέστησε ως προσωρινός πρωθυπουργός. Στις 6 Αυγούστου 1844 ανέλαβε το υπουργείο Ναυτικών, επί κυβερνήσεως Κωλέττη, το 1848-1849 διετέλεσε πρωθυπουργός και υπουργός Ναυτικών. Το υπουργείο αυτό το διατήρησε και στην κυβέρνηση Μαυροκορδάτου. Το Μάιο του 1862 κατέθεσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, επειδή ο Όθων απέρριψε μερικούς υπουργούς που του υπέδειξε, ως μη φιλικούς προς το πρόσωπό του. Η εντολή ανατέθηκε τότε στον Κωλέττη και ο Κανάρης έγινε αντιοθωνικός. Συνέβαλε μάλιστα πολύ στην έξωση του Όθωνος, για την οποία μετάνιωσε αργότερα... Στις 11 Οκτωβρίου του 1862, έγινε μέλος της τριανδρίας Βούλγαρη - Κανάρη - Μπενιζέλου Ρούφου. Στις 25 Μα ίου 1863, τον έστειλαν στην Κοπεγχάγη για να προσφέρει το στέμμα της Ελλάδας στον δευτερότοκο γιο του Χριστιανού, Γεώργιο Α\ Έπειτα έγινε πρωθυπουργός και υπουργός Ναυτικών, από τις 4 Μαρτίου 1864 ως τις 2 Μαρτίου 1865. Από τότε ιδιώτευε στο μικρό του σπίτι της Κυψέλης, όπου δεχόταν τους φίλους και θαυμαστές του.
Από το ερημητήριο αυτό τον ξανάφερε στην ενέργεια ο λαϊκός ξεσηκωμός στις 26 Μαΐου 1877, για να γίνει πρόεδρος της οικουμενικής κυβέρνησης, λόγω των ενδεχόμενων συνεπειών του ρωσοτουρκικού πολέμου. Το μικρό αυτό σπίτι (οδός Κυψέλης 56) είχε διασωθεί και είχε απέξω μια επιγραφή που έλεγε: «Ενταύθα έζησε και την 3ην Σεπτεμβρίου 1877 απέθανε ο Κωνσταντίνος Κανάρης». Ο Κανάρης ενταφιάστηκε στο Α’ Νεκροταφείο.
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΝΑΡΗ
Ο Κανάρης ήταν καλός οικογενειάρχης και αγαπούσε πολύ τη γυναίκα του Δέσποινα ή Δέσπω, το γένος Μανιάτη. Από το γάμο τους γεννήθηκαν 6 γιοι και μια κόρη. Οι γιοι ήταν: Ο Νικόλαος (1818-1848), που σκοτώθηκε όταν είχε σταλεί σε ειδική εθνική αποστολή στη Βηρυττό Ο Θεμιστοκλής (1819-1851), που σκοτώθηκε κι αυτός σε ειδική αποστολή στην Αίγυπτο. Ο Θρασύβουλος (1820-1898), που έγινε υποναύαρχος. Ο Μιλτιάδης (1822-1901), που έγινε υποναύαρχος, βουλευτής και υπουργός. Ο Λυκούργος (1826-1865), που έγινε νομικός και ανώτερος κρατικός λειτουργός και ο Αριστείδης (1831-1863), που έγινε αξιωματικός του πεζικού και σκοτώθηκε από στασιαστές έξω από, τον ανακτορικό οικίσκο της οδού Ηρώδου του Αττικού. Η κόρη του Μαρία, που γεννήθηκε το 1828 και παντρεύτηκε τον Ψαριανό προύχοντα Α. Ματαλαμπάνο πέθανε νεότατη, το 1847. Αλλά και τα εγγόνια του Κανάρη διακρίθηκαν στο ναυτικό και στην πολιτική. Ένας από τους εγγονός του, ο Λεωνίδας, γιος του Μιλτιάδη, που είχε φτάσει στο βαθμό του υποναυάρχου, πέθανε από την πείνα στη γερμανοϊταλική κατοχή... Πολλά πλοία του ελληνικού πολεμικού ναυτικού, μεταξύ των οποίων και ένα αντιτορπιλικό πήραν το όνομα του μεγάλου πυρπολητή. Αυτό το αντιτορπιλικό έλαβε μέρος στη συμμαχική απόβαση στη Σικελία (10 Ιουλίου 1943) και συνόδεψε νηοπομπές σε όλη τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου...
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΝΑΡΗ
Ο Κανάρης ήταν καλός οικογενειάρχης και αγαπούσε πολύ τη γυναίκα του Δέσποινα ή Δέσπω, το γένος Μανιάτη. Από το γάμο τους γεννήθηκαν 6 γιοι και μια κόρη. Οι γιοι ήταν: Ο Νικόλαος (1818-1848), που σκοτώθηκε όταν είχε σταλεί σε ειδική εθνική αποστολή στη Βηρυττό Ο Θεμιστοκλής (1819-1851), που σκοτώθηκε κι αυτός σε ειδική αποστολή στην Αίγυπτο. Ο Θρασύβουλος (1820-1898), που έγινε υποναύαρχος. Ο Μιλτιάδης (1822-1901), που έγινε υποναύαρχος, βουλευτής και υπουργός. Ο Λυκούργος (1826-1865), που έγινε νομικός και ανώτερος κρατικός λειτουργός και ο Αριστείδης (1831-1863), που έγινε αξιωματικός του πεζικού και σκοτώθηκε από στασιαστές έξω από, τον ανακτορικό οικίσκο της οδού Ηρώδου του Αττικού. Η κόρη του Μαρία, που γεννήθηκε το 1828 και παντρεύτηκε τον Ψαριανό προύχοντα Α. Ματαλαμπάνο πέθανε νεότατη, το 1847. Αλλά και τα εγγόνια του Κανάρη διακρίθηκαν στο ναυτικό και στην πολιτική. Ένας από τους εγγονός του, ο Λεωνίδας, γιος του Μιλτιάδη, που είχε φτάσει στο βαθμό του υποναυάρχου, πέθανε από την πείνα στη γερμανοϊταλική κατοχή... Πολλά πλοία του ελληνικού πολεμικού ναυτικού, μεταξύ των οποίων και ένα αντιτορπιλικό πήραν το όνομα του μεγάλου πυρπολητή. Αυτό το αντιτορπιλικό έλαβε μέρος στη συμμαχική απόβαση στη Σικελία (10 Ιουλίου 1943) και συνόδεψε νηοπομπές σε όλη τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου...
ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΑΜΨΑΣ
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ 20 ΑΙΩΝΩΝ
ΑΘΗΝΑ 1995
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου