Σήμερα θὰ σᾶς παρουσιάσω μίαν μελέτη, τοῦ Νικολτσῆ Βασιλείου, ποὺ περιλαμβάνει ὅλες σχεδὸν τὶς ὑπάρχουσες πηγές, οἱ ὁποῖες ἀποδεικνύουν αὐτὰ ποὺ μᾶς ἀπέκρυψαν γιὰ τὴ καταγωγή μας. Μία μελέτη ποὺ περιλαμβάνει τὴν πορεία, πάντα βάσει εὑρημάτων, τοῦ Ἕλληνος Ἀνθρώπου στὸν πλανήτη.
Σᾶς συνιστῶ λοιπὸν νὰ τὴν προστατεύσετε καὶ νὰ τὴν μελετήσετε μὲ μεγάλη φροντίδα.
Θέλει χρόνο, ἀλλὰ περιλαμβάνει τόσα πολλὰ στοιχεῖα, ποὺ σαφῶς θὰ μᾶς κάνουν πολὺ πιὸ σοφοὺς ὅταν θὰ τὴν μελετήσουμε πλήρως.
ΠΕΡΙ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ –ΠΑΛΑΙΟΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΟΝΗΜΑΤΟΣ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΥΛΙΚΟΥ : ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΝΙΚΟΛΤΣΗΣ
ΔΗΜΟΘΟΙΝΙΑ Αντί Προλόγου…
“ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΥ ΒΡΕΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΚΑΙ ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΕΙΔΟΣ. ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΒΑΘΟΣ 12.000.000 ΕΤΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΤΗΝ ΑΥΤΟΧΘΟΝΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΤΟΥ ΑΙΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΑΔΙΑΡΡΗΚΤΟ ΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ. ΠΛΗΘΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΝΕΟΤΕΡΩΝ ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ.” ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΟΝΗΜΑΤΟΣ(252 ΣΕΛΙΔΕΣ)
ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΑΤΗΣ ΑΥΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑ ΚΑΙΡΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΕΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΗΣ ΑΓΝΩΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ( WWW.ANCIENTGR.COM ), ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΔΗΜΟΘΟΙΝΙΑ. ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΤΙ ΑΞΙΖΕΙ ΟΛΟΙ ΝΑ ΣΤΗΡΙΞΟΥΜΕ. Η ΕΡΕΥΝΑ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΝΕΙ ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΤΗΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ, ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΛΕΙΠΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ . . . ΦΩΤΕΙΝΕΣ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ !
ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΠΟΝΗΜΑΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Η ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΞΕΚΙΝΩΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ – ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΩΣ – ΠΑΛΑΙΟΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΙΣΤΟΠΟΙΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΕΧΕΦΡΟΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ ΤΟΥ ΑΙΜΟΥ (ΤΗΝ ΟΠΟΙΑΝ “ΚΑΠΟΙΟΙ” ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΝΑ ΟΝΟΜΑΖΟΥΝ ΑΤΥΧΩΣ ΒΑΛΚΑΝΙΑ), ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΠΕΡΝΟΥΝ ΑΠΑΡΑΤΗΡΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΕΡΜΗΝΕΥΤΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΚΥΚΕΩΝΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΥΠΕΡ ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ…
ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΠΟΝΗΜΑΤΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΠΟΛΕΜΗΣΕΙ, ΝΑ ΑΝΤΙΚΡΟΥΣΕΙ, ΝΑ ΙΣΟΠΕΔΩΣΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΓΕΛΟΙΟΠΟΙΗΣΕΙ ΤΙΣ ΑΝΑΚΡΙΒΕΙΕΣ ΤΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ, ΤΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ …ΕΙΚΟΤΟΛΟΓΙΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΑΛΛΟΔΑΠΗΣ (ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΗΜΕΔΑΠΗΣ), ΟΠΩΣ ΑΥΤΕΣ ΤΟΥ “ΑΦΡΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟΥ” ΚΑΙ ΤΟΥ “ΙΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΣΜΟΥ”, ΑΛΛΑ ΝΑ ΠΡΟΣΘΕΣΕΙ ΤΑΠΕΙΝΑ ΕΝΑ ΛΙΘΑΡΑΚΙ ΣΤΑ ΤΕΙΧΗ ΤΗΣ ΑΠΛΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΜΥΝΗΣ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΠΟΥ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ – ΚΑΙ ΘΑ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ – ΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΙ ΤΟΝ ΈΛΛΗΝΑ ΝΟΥ…ΚΑΤΕΒΛΗΘΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΩΣΤΕ ΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΟΥ ΠΑΡΕΧΟΝΤΑΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΠΟΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ, ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΕΙΝΑΙ ΣΟΒΑΡΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΡΕΠΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΓΡΑΦΤΗΚΑΝ ΚΑΙ ΕΚΔΙΔΟΝΤΑΙ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ, ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ «ΠΕΡΙΟΔΙΚΙΔΙΑ »ΠΟΥ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ “ΔΩΡΕΑΝ” ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ ΔΕΝ ΠΑΡΕΧΟΥΝ ΤΙΠΟΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ…
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α’ ΤΟΜΟΥ
Σημεία ανασκαφών
12 – 10 εκατομμυρίων ετών – Εργαλεία Ανώτερου Μειόκαινου – Μικράλωνα Δ. Χαλκιδικής
Άποψη του λατομείου όπου βρέθηκε η κνήμη του ανθρωπίδα της Τρίλλιας
Η λεπτομερής γεωλογική μελέτη της θέσης αρ. 2 των ανασκαφών του Dr. Άρη Πουλιανού της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος, χρονολόγησε με ακρίβεια την πανίδα και τα εργαλεία του Ανώτερου Μειόκαινου 12 με 11 εκατομμύρια χρόνια πριν. Η ηλικία αυτή επιβεβαιώθηκε με την μέθοδο του Παλαιομαγνητισμού στο Πανεπιστήμιο της Ν. Καρολίνας των Η.Π.Α. (1979).
Η πανίδα περιγράφεται ως πανίδα στέπας, αλλά και σαβάνας. Ανάμεσα στους κοπρόλιθους της πανίδας αυτής διακρίνεται και κοπρόλιθος που ανήκει σε όρθιο ανθρωποπίθηκο της περιόδου.
Ανάλυση του περιεχομένου του κοπρόλιθου από την NASA των Η.Π.Α. (Dr. A. Toussimis) απέδειξε ότι οι ανθρωπίδες του καιρού εκείνου ετρέφοντο με άφθονο κρέας ζώων και πουλιών, αλλά και με πολύ σκληρούς καρπούς της σαβάνας της Χαλκιδικής Τόσο τα Μειοκαινικά όσο και τα Πλειοκαινικά και τα Πλειστοκαινικά δεδομένα των ανασκαφών της περιοχής αποδεικνύουν ότι η γη της Μακεδονίας έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στην εξέλιξη του ανθρώπου και του πολιτισμού του, αλλά και στην εμφάνισή του επί της γης νωρίτερα από κάθε άλλο μέρος της οικουμένης. Έχει ανακαλυφθεί νέα, για την Ελλάδα, μειοκαινική πανίδα με πολλά είδη ζώων, τα οποία ως τότε εθεωρούντο ανύπαρκτα στον ελλαδικό χώρο, μια και “δεν είχαν παρατηρηθεί” στο Πικέρμι, στην Σάμο κ.α Όλα τα ευρήματα των ανασκαφών εκτίθενται στο Ανθρωπολογικό Μουσείο των Πετραλώνων, που έκτισε η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος με δικά της χρήματα και είναι το μόνο εν λειτουργία (σε καθημερινή βάση), Ανθρωπολογικό Μουσείο της χώρας μας.
Η πανίδα περιγράφεται ως πανίδα στέπας, αλλά και σαβάνας. Ανάμεσα στους κοπρόλιθους της πανίδας αυτής διακρίνεται και κοπρόλιθος που ανήκει σε όρθιο ανθρωποπίθηκο της περιόδου.
Ανάλυση του περιεχομένου του κοπρόλιθου από την NASA των Η.Π.Α. (Dr. A. Toussimis) απέδειξε ότι οι ανθρωπίδες του καιρού εκείνου ετρέφοντο με άφθονο κρέας ζώων και πουλιών, αλλά και με πολύ σκληρούς καρπούς της σαβάνας της Χαλκιδικής Τόσο τα Μειοκαινικά όσο και τα Πλειοκαινικά και τα Πλειστοκαινικά δεδομένα των ανασκαφών της περιοχής αποδεικνύουν ότι η γη της Μακεδονίας έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στην εξέλιξη του ανθρώπου και του πολιτισμού του, αλλά και στην εμφάνισή του επί της γης νωρίτερα από κάθε άλλο μέρος της οικουμένης. Έχει ανακαλυφθεί νέα, για την Ελλάδα, μειοκαινική πανίδα με πολλά είδη ζώων, τα οποία ως τότε εθεωρούντο ανύπαρκτα στον ελλαδικό χώρο, μια και “δεν είχαν παρατηρηθεί” στο Πικέρμι, στην Σάμο κ.α Όλα τα ευρήματα των ανασκαφών εκτίθενται στο Ανθρωπολογικό Μουσείο των Πετραλώνων, που έκτισε η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος με δικά της χρήματα και είναι το μόνο εν λειτουργία (σε καθημερινή βάση), Ανθρωπολογικό Μουσείο της χώρας μας.
[ΠΗΓΗ κειμένου : Άρθρο του Dr. Άρη Πουλιανού στο Περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.60 (Ιούλ. – Σεπ. 1996) σελ. 17. Η φωτογραφία προέρχεται από το βιβλίο “Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ” του Δρ. Άρη Πουλιανού έκδοση της Βιβλιοθήκης της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος, ενώ ο χάρτης της περιοχής προέρχεται από τον Microsoft® ENCARTA Interactive World Atlas 2000].
12 – 10 εκατομμυρίων ετών – Αρχάνθρωπος της Τρίγλιας – Δ. Χαλκιδική
Το απολίθωμα με την κνήμη του Ανθρωπίδα της Τρίλλιας
Νεώτερα ευρήματα (εκτός του αρχανθρώπου των Πετραλώνων) αποδεικνύουν την αυτοχθονία του ανθρώπου στην Ελληνική γη. Το οστό από κνήμη ανθρώπου που βρέθηκε στην περιοχή της Τρίλλιας τον Σεπτέμβρη του 1997 και τα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας που βρέθηκαν, όπως τμήματα σκελετών, κοπρόλιθοι, παλαιολιθικά εργαλεία και διάφορα παλαιοανθρωπολογικά και παλαιοντολογικά ευρήματα ηλικίας 11 – 10 εκατομμυρίων ετών και που ανήκουν στο Ανώτερο Μειόκαινο (Miocene), όχι μόνο ανατρέπουν την θεωρία της Αφρικής, αλλά και εντοπίζουν σε πιο σημείο πρωτοεμφανίζεται επί της γης ο άνθρωπος.Τα τεχνοσκευάσματα του Homo erectus trilliensis ( όπως ονομάστηκε από τον Dr. Άρη Πουλιανό), δεν έχουν σχέση με την εργαλειοτεχνία που συναντάμε σε άλλα είδη ανώτερων Πρωτευόντων, π.χ. των Αυστραλοπιθήκων της Αφρικής, όπως της Lucy για παράδειγμα Γι’ αυτό και ο Πουλιανός δεν θεωρεί τους Αυστραλοπιθήκους της Αφρικής ότι παίρνουν μέρος στη δημιουργία του ανθρώπου.
Τα νέα ευρήματα περιλαμβάνουν ένα κνημιαίο οστό, δύο ωλένες και μια κερκίδα, λείψανα τεσσάρων διαφορετικών ατόμων και βρέθηκαν σε στρώμα του Ανώτερου Μειόκαινου.
Στην περιοχή έχουν βρεθεί ακόμη λίθινα και οστέινα εργαλεία της αυτής ηλικίας. Τα ευρήματα ανήκουν σε Homo Erectus (Όρθιο Άνθρωπο), χρονολογούνται στα 11 – 10 εκατομμύρια έτη πριν από σήμερα και θα εκτίθενται στο Ανθρωπολογικό Μουσείο των Πετραλώνων, που έκτισε η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος.
Από την πλευρά της παλαιοπανίδος της περιοχής, παρουσιάστηκαν οστά καμηλοπαρδάλεως που χρονολογήθηκαν και αυτά στα 11 – 10 εκατομμύρια έτη πριν από σήμερα. Το ύψος της καμηλοπαρδάλεως υπολογίστηκε, το ελάχιστο, στα 12 μέτρα..!
Προστίθενται έτσι επιπλέον στοιχεία (στα ήδη υφιστάμενα), που αποδεικνύουν την παρουσία ανθρωπιδών στην ευρύτερη περιοχή της Χαλκιδικής εκατομμύρια χρόνια πριν την κατοίκηση του σπηλαίου των Πετραλώνων.
[ΠΗΓΗ κειμένων : “ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ” εκδόσεις ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ, http://www.aee.gr (ηλεκτρονική διεύθυνση της Ανθρωπολογικής Εταιρίας Ελλάδος), πηγή φωτογραφιών “Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ” του Δρ. Άρη Πουλιανού έκδοση της Βιβλιοθήκης της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος και http://www.ancientgr.com].
Άρθρο του Αργύρη Δαγκίλα στο περιοδικό “ΑΕΡΟΠΟΣ” τ.34 (Νοέμ. – Δεκ. 2000) σελ. 14, φωτογραφίες “Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ” του Δρ. Άρη Πουλιανού έκδοση της Βιβλιοθήκης της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος].
12 – 10 εκατομμυρίων ετών – Ευρήματα Ανώτερου Μειόκαινου – Βάβδος Δ. Χαλκιδικής
Στις 27 Ιουλίου 2000 ημέρα Σάββατο, γιορτάστηκαν τα 40 χρόνια από την “αφύπνιση” του “Αρχάνθρωπου των Πετραλώνων”.
Το πρωί της ίδιας ημέρας, στην μεγάλη αίθουσα του Μουσείου των Πετραλώνων, ο καθηγητής κ. Άρης Πουλιανός παρουσίασε επίσημα στο κοινό τα τελευταία ευρήματα που συνέλεξε από πρόσφατες ανασκαφικές έρευνες στην ευρύτερη περιοχή του Βάβδου. Τα νέα ευρήματα περιλαμβάνουν ένα κνημιαίο οστό, δύο ωλένες και μια κερκίδα, λείψανα τεσσάρων διαφορετικών ατόμων και βρέθηκαν σε στρώμα του Ανώτερου Μειόκαινου. Στην περιοχή έχουν βρεθεί ακόμη λίθινα και οστέινα εργαλεία της αυτής ηλικίας.Τα ευρήματα ανήκουν σε Homo Erectus (Όρθιο Άνθρωπο), χρονολογούνται στα 11 – 10 εκατομμύρια έτη πριν από σήμερα και θα εκτίθενται στο Ανθρωπολογικό Μουσείο των Πετραλώνων, που έκτισε η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος. Από την πλευρά της παλαιοπανίδος της περιοχής, παρουσιάστηκαν οστά καμηλοπαρδάλεως που χρονολογήθηκαν και αυτά στα 11 – 10 εκατομμύρια έτη πριν από σήμερα. Το ύψος της καμηλοπαρδάλεως υπολογίστηκε, το ελάχιστο, στα 12 μέτρα..!
Προστίθενται έτσι επιπλέον στοιχεία (στα ήδη υφιστάμενα), που αποδεικνύουν την παρουσία ανθρωπιδών στην ευρύτερη περιοχή της Χαλκιδικής εκατομμύρια χρόνια πριν την κατοίκηση του σπηλαίου των Πετραλώνων.
[ΠΗΓΗ κειμένου : Άρθρο του Αργύρη Δαγκίλα στο περιοδικό “ΑΕΡΟΠΟΣ” τ.34 (Νοέμ. – Δεκ. 2000) σελ. 14, φωτογραφίες “Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ” του Δρ. Άρη Πουλιανού έκδοση της Βιβλιοθήκης της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος]
11 – 9 εκατομμυρίων ετών – Ουρανοπίθηκος Μακεδονικός – Ξηροχώρι Θεσσαλονίκης
Τον Σεπτέμβριο του 1989 ανεκαλύφθη στο Ξηροχώρι Θεσσαλονίκης από τους Παλαιοντολόγους Γεώργιο Κουφό του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Λουί ντέ Μπονίς του Πανεπιστημίου Πουατιέ της Γαλλίας το κρανίο ανθρωποειδούς – προγόνου του ανθρώπου , της ομάδας των ραμαπιθήκων , ηλικίας 11 με 9 εκατομμυρίων ετών. Οι επιστήμονες το ονόμασαν “Ουρανοπίθηκο Μακεδονικό” και είναι κατά 7-5 περίπου εκατομμύρια έτη αρχαιότερος απ’ τον Αυστραλοπίθηκο τον Αφρικανικό, ο οποίος παρουσιάσθηκε στην περιοχή του Ισημερινού πριν 3,18 εκατομμύρια χρόνια (κατ’ άλλους πριν 5 εκ.) και βάσει αυτού του ευρήματος εθεωρείτο κοιτίδα του ανθρώπου η Αφρική.
[ΠΗΓΗ κειμένου : Περιοδικό “ΔΑΥΛΟΣ” τ.193 (Ιαν. 1998)].
10 εκατομμυρίων ετών – Μεσοπίθηκος ο Πεντελικός – Πεντέλη
10 – 9 εκατομμυρίων ετών – Ελλαδοπίθηκος ο ημιόρθιος – Θαρρούνια Εύβοιας
7 εκατομμυρίων ετών – Απολιθώματα προϊστορικού πιθήκου – Κρυοπηγή Χαλκιδικής
5 εκατομμυρίων ετών – Παλαιοανθρωπολογικό εύρημα – Ικαρία
Βραχιόνιο οστό έχει βρεθεί σε σπήλαιο της Ικαρίας.
Πρόκειται για εύρημα που προέρχεται καθαρά από το Πλειόκαινο, που σημαίνει ότι ΟΛΟ ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ήταν κατοικημένο εκείνη την περίοδο. Η ηλικία του ευρήματος υπολογίζεται στα πέντε εκατομμύρια έτη.
[ΠΗΓΗ κειμένου : Συνέντευξη του Δρος Άρη Πουλιανού στην Νάνσυ Μπίσκα για το περιοδικό “ΔΑΥΛΟΣ” τ. 230 (Φεβρ. 2001) σελ. 14730 φωτ. “Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ” του Δρ. Άρη Πουλιανού έκδοση της Βιβλιοθήκης της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος
3 – 2,5 εκατομμυρίων ετών – Ο Ελέφαντας του Περδίκκα – Πτολεμαδα
Η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος πραγματοποίησε ανασκαφές στην Πλειοκαινική (2,5-3 εκ. χρόνια) θέση του Περδίκκα Πτολεμαΐδας.
Τον Οκτώβριο τού 1977 βρέθηκε σκελετός ελέφαντα τεμαχισμένος από ομάδα οργανωμένων κυνηγών.Από τις μελέτες της ανατομίας του ευρήματος (Elephas (Palaeoloxodon) aff. Anticuus – είδος ελέφαντα που έχει εκλείψει πλέον σήμερα) και από το πλήθος των εγκαταλελειμμένων δεξιόχειρων εργαλείων, προκύπτει το συμπέρασμα ότι ο αριθμός των κυνηγών ήταν περίπου 30.
Οι κυνηγοί αφού περικύκλωσαν τον ελέφαντα, τον σκότωσαν και μετά τον τεμάχισαν και απόσπασαν τεμάχια του ζώου (τα οποία και μετέφεραν μάλλον στον οικισμό τους), όπως δείχνουν τα διάσπαρτα παλαιολιθικά εργαλεία γύρω από το σκελετό του.
Την πλειοκαινική ηλικία του ελέφαντα επιβεβαίωσε το Εργαστήριο “Παλαιομαγνητισμού της Γης”, που διευθύνεται από τον καθηγητή Alain Niarn (Ersi Gawarecki et al, 1983)
[ΠΗΓΗ κειμένων : Άρθρο του Dr. Άρη Πουλιανού στο Περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.60 (Ιούλ. – Σεπ. 1996) σελ. 17, http://www.ancientgr.com καιhttp://www.aee.gr από όπου και οι φωτογραφίες].
1.000.000 περίπου ετών – Παλαιότερα ίχνη φωτιάς – Πετράλωνα Δυτ. Χαλκιδικής
Στο σπήλαιο των Πετραλώνων βρέθηκαν από τον Dr. Άρη Πουλιανό, τα παλαιότερα ίχνη φωτιάς που άναψε ποτέ ανθρώπινο χέρι στον πλανήτη ηλικίας 1.000.000 ετών και τα οποία καταρρίπτουν τις θεωρίες περί μη αυτοχθονίας των ανθρώπων της ευρύτερης περιοχής της χερσονήσου του Αίμου. Έχουν βρεθεί στο 23ο και 24ο στρώμα (της Τομής Γ’) και πρόκειται για καμένα κόκαλα, στάχτες κτλ. τα οποία χρονολογήθηκαν με διάφορες μεθόδους και ιδιαίτερα με την μέθοδο της αντήχησης της περιστροφής των ηλεκτρονίων [Electron Spin Resonance (ESR)].Η μέθοδος αυτή ανακαλύφθηκε από τον Ιάπωνα πυρηνικό φυσικό Μοτόγι Ικέγια, ο οποίος, μετά από πρόσκληση του δρ. Άρη Πουλιανού, επισκέφθηκε το σπήλαιο και την εφήρμοσε στα υπολείμματα της φωτιάς δίνοντας ηλικία 1.000.000 περίπου ετών. Παλαιομαγνητικά στοιχεία και τα δεδομένα της πανίδος επιβεβαιώνουν την ηλικία αυτή. Έτσι στο στρώμα αυτό έχουμε βεβαιωμένες αποδείξεις για την ύπαρξη ανθρώπου στην Ελλάδα πριν από ένα εκατομμύριο έτη περίπου.Σε βαθύτερα στρώματα η παρουσία του ανθρώπου έχει ακόμη μεγαλύτερη ηλικία.
[ΠΗΓΗ κειμένου : “ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ” εκδόσεις ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ, ΑΡΗ Ν. ΠΟΥΛΙΑΝΟΥ : “ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΟΥ ΑΡΧΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΩΝ ΠΕΤΡΑΛΩΝΩΝ · Η ΑΝΑΣΑ ΤΗΣ ΣΠΗΛΙΑΣ” έκδοση της Βιβλιοθήκης της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος από όπου και η φωτογραφία του δρος Ικέγια, και http://www.aee.gr από όπου και η φωτογραφία των υπολειμμάτων φωτιάς].
Άνω των 800.000 ετών – Αρχαιότερο πιάτο του κόσμου – Πετράλωνα Δυτ. Χαλκιδικής
Το καύκαλο χελώνας που εκτίθεται στο χώρο του Ανθρωπολογικού Μουσείου των Πετραλώνων, γύρω από το “Μαυσωλείο του Αρχανθρώπου” είναι, εκτός από απολίθωμα ηλικίας άνω των 800.000 ετών, και το αρχαιότερο πιάτο – τσουκάλι του κόσμου…! “…Ο Αρχάνθρωπος την έπιασε, την έψησε, την έφαγε και στην συνέχεια χρησιμοποίησε το καύκαλό της ως τσουκάλι, πιάτο…”
[ΠΗΓΗ κειμένου : Άρθρο του Αργύρη Δαγκίλα στο περιοδικό “ΑΕΡΟΠΟΣ” τ.34 (Νοέμ. – Δεκ. 2000) σ.6 Φωτ. “Α.Ε.Ι.”].
800.000 – 500.000 περίπου ετών – Το Πρωτόγλυπτο της Μακεδονίας – Καρδιά Πτολεμαδας
Πρόκειται για μία αρχέγονη, πιθανότατα ανθρωπόμορφη αναπαράσταση, βρέθηκε το 1985-6 από τον τεχνικό της ΔΕΗ Κ. Παπακωνσταντίνου στο βόρειο (ανενεργό) λιγνιτωρυχείο Καρδιάς Πτολεμαΐδας και σε βάθος 10-12 περίπου μέτρων από την επιφάνεια του εδάφους. Έχοντας ενημερωθεί για τις δραστηριότητες της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος στην περιοχή, το παρουσίασε στα τέλη του 1993.
Το αντικείμενο ονομάστηκε “Το Πρωτόγλυπτο της Μακεδονίας”. Η στρωματογραφική του θέση δείχνει μία ηλικία 800.000 – 500.000 περίπου ετών. Αναπαριστά όρθια φαλλοφόρα φιγούρα χωρισμένη σε τρία ευδιάκριτα τμήματα : κεφάλι, κορμός, πόδια, βάρους 3 κιλών, ύψους 223 χιλιοστών και μέγιστου πλάτους 151 χιλιοστών του μέτρου. Μικρές ασβεστολιθικές πέτρες έχουν εισαχθεί σε κοιλότητες που αναλογούν στις κοιλότητες των ματιών και των ρουθουνιών.
Ορατές είναι και οι τρύπες από τρεις προσπάθειες διάτρησης του γλυπτού, μία “τυφλή” στο ύψος της μέσης και δύο διαμπερείς (επιτυχημένες) πίσω από τα αυτιά και στο ύψος των ώμων.
Το αντικείμενο ονομάστηκε “Το Πρωτόγλυπτο της Μακεδονίας”. Η στρωματογραφική του θέση δείχνει μία ηλικία 800.000 – 500.000 περίπου ετών. Αναπαριστά όρθια φαλλοφόρα φιγούρα χωρισμένη σε τρία ευδιάκριτα τμήματα : κεφάλι, κορμός, πόδια, βάρους 3 κιλών, ύψους 223 χιλιοστών και μέγιστου πλάτους 151 χιλιοστών του μέτρου. Μικρές ασβεστολιθικές πέτρες έχουν εισαχθεί σε κοιλότητες που αναλογούν στις κοιλότητες των ματιών και των ρουθουνιών.
Ορατές είναι και οι τρύπες από τρεις προσπάθειες διάτρησης του γλυπτού, μία “τυφλή” στο ύψος της μέσης και δύο διαμπερείς (επιτυχημένες) πίσω από τα αυτιά και στο ύψος των ώμων.
[ΠΗΓΗ κειμένων : “ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ”
700.000 περίπου ετών – Αρχάνθρωπος των Πετραλώνων – Δ. Χαλκιδική
Το καταστόλιστο με σταλαγμίτες και σταλακτίτες σπήλαιο Πετραλώνων βρίσκεται στους δυτικούς πρόποδες του βουνού Κατσίκα και σε υψόμετρο περίπου 300 μέτρα από το επίπεδο της θάλασσας.
Εντοπίστηκε το 1959 από τον κάτοικο Πετραλώνων Φίλιππο Χατζαρίδη και έγινε παγκόσμια γνωστό το 1960 όταν βρέθηκε το κρανίο του Αρχανθρώπου από έναν άλλο συγχωριανό του, το Χρήστο Σαρρηγιαννίδη
Οι συστηματικές ανασκαφές τού Σπηλαίου ξεκίνησαν το 1965 από τον ιδρυτή της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος καθηγητή ανθρωπολόγο Άρη Πουλιανό.
Οι έρευνές του απέδειξαν ότι ο Αρχάνθρωπος είναι 700.000 περίπου ετών, γεγονός που τον καθιστά τον αρχαιότερο Ευρωπαίο.
Οι έρευνές του απέδειξαν ότι ο Αρχάνθρωπος είναι 700.000 περίπου ετών, γεγονός που τον καθιστά τον αρχαιότερο Ευρωπαίο.
Οι Αρχάνθρωποι των Πετραλώνων έζησαν στο σπήλαιο περίπου 1 εκατομμύριο χρόνια.
Πρωτομπήκαν όταν άρχισε να αλλάζει το κλίμα της γης και να γίνεται ψυχρότερο, στην αρχή της Πλειστοκαίνου, πριν από 1.700.000 χρόνια περίπου.
Εγκαταλείπουν δε την σπηλιά πριν από 600.000 περίπου χρόνια όταν αυτή θα γεμίσει, με το πέρασμα του χρόνου, από μπάζα. Η ηλικία αυτή στηρίχθηκε στην λεπτομερή ανάλυση της στρωματογραφίας (μέχρι σήμερα έχουν αποκαλυφθεί 34 γεωλογικά στρώματα), καθώς και στη μελέτη τόσο των αρχέγονων παλαιολιθικών εργαλείων, όσο και των ειδών της παλαιοπανίδας που ανακαλύφθηκαν σε όλα σχεδόν τα στρώματα.
Η αναστήλωση της μορφής του Αρχανθρώπου με την μέθοδο Gherassimov
Το κρανίο ανακαλύφθηκε στο 11ο γεωλογικό στρώμα, στην Κρήνεια παγετώδη περίοδο. Ονομάστηκε έτσι διότι τα λίθινα εργαλεία του προέρχονται από χαλαζία που τον κουβαλάει από μια απόσταση τριών περίπου χιλιομέτρων, από την περιοχή όπου τώρα βρίσκεται το χωριό Κρήνη.
Τα τροχισμένα εργαλεία, “κουμπιά”, “βελόνες”, “παραμάνες”, με τα οποία κρατούσε στο σώμα του τα δέρματα με τα οποία ήταν ενδεδυμένος όταν κυνηγούσε, δείχνουν επίσης ότι το όν που έκανε όλα αυτά τα πράγματα, δεν περπατούσε απλώς στα δυό του πόδια, αλλά διέθετε και πραγματική νοημοσύνη.
Έχουν βρεθεί στο 23ο και 24ο στρώμα (της Τομής Γ’) και πρόκειται για καμένα κόκαλα, στάχτες κτλ. τα οποία χρονολογήθηκαν με διάφορες μεθόδους και ιδιαίτερα με την μέθοδο της αντήχησης της περιστροφής των ηλεκτρονίων [Electron Spin Resonance (ESR)].
Ανάμεσα στα απολιθώματα των εξαφανισμένων ζώων συγκαταλέγονται λιοντάρια, ύαινες, αρκούδες, πάνθηρες, ελέφαντες, ρινόκεροι, μεγάκεροι, βίσονες και διάφορα είδη ελαφιών και ιπποειδών, όπως επίσης 25 είδη πουλιών, 16 είδη τρωκτικών και 17 είδη νυκτερίδων. Απορρίπτεται έτσι η θεωρία που υποστηρίζει ότι ο Αυστραλοπίθηκος ο Αφρικανικός μπορούσε να είναι η προγονική μορφή του ανθρώπου. Σε αντίθεση με τον αρχάνθρωπο που ανακαλύφθηκε και έχει ύψος 1,5 μέτρο, σκελετό όρθιο, όγκο εγκεφάλου 1.220 κυβικών εκατοστών και είναι ορθογναθικός (δηλαδή λευκός!), ο Αυστραλοπίθηκος είναι 1,2 μέτρων ύψους, είναι ημιόρθιος και έχει όγκο εγκεφάλου 600-800 κυβικών εκατοστών
Πιστή αναπαράσταση του Μαυσωλείου, του χώρου που βρέθηκε ο Αρχάνθρωπος (το κρανίο του κολλημένο στον βράχο και ο σκελετός του κάτω από το σταλαγμιτικό υλικό). Η αναπαράσταση βρίσκεται στο Ανθρωπολογικό Μουσείο που ίδρυσε η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος στα Πετράλωνα
Σημαντική, για την επαλήθευση της ηλικίας, είναι η συμβολή της πυρηνικής φυσικής.
Τα υλικά που χρονολογήθηκαν είναι οστά, άργιλος, σταλαγμίτες και στάχτες. Η χρονολόγηση του σκελετού έγινε με τις μεθόδους : της αντήχησης του spin των ηλεκτρονίων, της θερμοφωταύγειας, του ουράνιου/θόριου, του παλαιομαγνητισμού και των αμινοξέων :
Τα υλικά που χρονολογήθηκαν είναι οστά, άργιλος, σταλαγμίτες και στάχτες. Η χρονολόγηση του σκελετού έγινε με τις μεθόδους : της αντήχησης του spin των ηλεκτρονίων, της θερμοφωταύγειας, του ουράνιου/θόριου, του παλαιομαγνητισμού και των αμινοξέων :
· Με την μέθοδο ESR, ο δρ. Μοτόγι Ικέγια εξέτασε το εσωτερικό του σταλαγματικού υλικού που κάλυπτε το κρανίο και βρήκε να έχει ηλικία όχι μικρότερη των 670.000 ετών.
· Με την μέθοδο της Θερμοφωταύγειας (TL) και του Ουρανίου/Θορίου, βρέθηκε να είναι περισσότερο των 600.000 ετών.
· Με την μέθοδο του Παλαιομαγνητισμού ο Β. Μπούχα ,του Γεωφυσικού Ινστιτούτου της Τσεχοσλοβακικής Ακαδημίας Επιστημών, υπολόγισε την ηλικία γύρω στα 690.000 έτη.
· Η μέθοδος των αμινοξέων των οστών δεν στάθηκε αρκετή για να δώσει χρονολόγηση σε τόσο παλιά οστά.
Μεταξύ των επιστημόνων που έχουν συμβάλλει στο έργο της Ανθρωπολογικής Εταιρίας Ελλάδος συγκαταλέγονται και οι κάτωθι διδάκτορες καθηγητές : B. Kourten (Φιλανδός), M. Kretzoi (Ούγγρος), I. Horacek (Τσέχος), G. Belluomini (Ιταλός), A. Moigne (Γαλλίδα), R. Murrill (Αμερικανός), Γκενοβέζ (Μεξικανός)
[ΠΗΓΗ κειμένων και φωτογραφιών : δρ. ΑΡΗΣ ΠΟΥΛΙΑΝΟΣ : “ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΟΥ ΑΡΧΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΩΝ ΠΕΤΡΑΛΩΝΩΝ” έκδοση της Βιβλιοθήκης της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος, άρθρο του Αργύρη Δαγκίλα στο περιοδικό “ΑΕΡΟΠΟΣ” τ.34 (Νοέμ. – Δεκ. 2000) σελ. 6, συνέντευξη του Δρ Άρη Πουλιανού στην Νάνσυ Μπίσκα για το περιοδικό “ΔΑΥΛΟΣ” τ. 230 (Φεβρ. 2001) σελ. 14727 και http://www.ancientgr.com και http://www.aee.gr από όπου και οι φωτογραφίες].
500.000 – 20.000 περίπου ετών – Εργαλεία Παλαιολιθικής – Φίλιπποι Καβάλας
Η γεωμορφολογία της περιοχής Φιλίππων – Ζυγού, με τις υπάρχουσες σπηλιές, τα βραχοκαταφύγια, την αποξηραμένη λίμνη αλλά και οι πολύτιμες βραχογραφίες της Προϊστορικής εποχής στους ορεινούς όγκους βόρεια της Καβάλας, μας αποκαλύπτει τη μαρτυρία ενός πολιτισμού.
Τον Ιούνιο του 1982 η Σπηλαιολογική Ομάδα της Π.Ε.Ι.Μ. (Παύλιος Εταιρεία Ιστορικών Μελετών) και με την ευκαιρία της ανακαλύψεως των βραχογραφιών του Παγγαίου την άνοιξη του 1981, συγκρότησε όμιλο έρευνας επιφανείας από πέντε μέλη.
Μολονότι η βλάστηση εκείνη την εποχή ήταν σε πλήρη ανάπτυξη, οι προσπάθειες απέδωσαν : βρέθηκαν δεκατέσσερα παλαιολιθικά εργαλεία.
Η μεγαλύτερη όμως έκπληξη ήταν ότι τα πέτρινα αυτά εργαλεία κάλυπταν χρονολογικά το σύνολο της Παλαιολιθικής εποχής με τις γνωστές τεχνολογίες και τυπολογίες.
Έτσι δεν υπήρχε πλέον καμιά αμφιβολία για την αποκάλυψη, στο μέλλον, συνεχόμενης παλαιολιθικής αποίκησης αυτής της περιοχής.Τα δεκατέσσερα πέτρινα εργαλεία, που βρέθηκαν σε τέσσερα διαφορετικά σημεία, δεν αναφέρονται σε σαφή στρωματογραφική συνέχεια. Βρέθηκαν πολύ κοντά στις υπαίθριες βραχογραφίες. Αναλυτικότερα εντάσσονται στα εξής είδη πέτρινων εργαλείων : κοπανιστήρια, βελόνες, ξέστρες και λεπίδες.
Είναι κατασκευασμένα από διαφορετικά βραχοϋλικά : από ασβεστόλιθο, χαλαζία, ίασπη κ.ά. Οι μέθοδοι κατασκευής τους διαφέρουν. Μπορεί να είναι κύβος επί κύβου, άμεση κρούση, κυλινδρικό σφυρί, αποφασιστική απολέπιση, απολέπιση με πίεση κ.λπ Χρονολογικά η ταξινόμησή τους εκτείνεται από την Πρώιμη Μεσοπλειστοκαινική Παλαιολιθική έως την Ύστερη Άνω Παλαιολιθική εποχή (500.000 έως 20.000 χρόνια).
Η περιοχή στερείται σχεδόν από κατάλληλο πυριτολιθικό υλικό. Έτσι, ήταν φυσικό ο ασβεστόλιθος και ο χαλαζίας να αντικαταστήσουν τον βωξίτη, που είχε βρεθεί παλαιότερα μόνο στη Χαλκιδική, ως υλικό κατασκευής λίθινων εργαλείων.
Τα εργαλεία παρουσιάζονται στον πίνακα (κάτω) και δείχνουν συνέχεια στην ανάπτυξη της τεχνικής των λίθινων εργαλείων. Μερικοί βασικοί τύποι, όπως χειροπελέκεις, κόφτες, κοπανιστήρια κ.λπ., λείπουν από ετούτη τη συλλογή εργαλείων, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να βρεθούν αργότερα σε πιο εκτεταμένες έρευνες για τον εντοπισμό υλικού της Κατώτερης Παλαιολιθικής εποχής της περιοχής, που αυτή τη στιγμή αντιπροσωπεύεται από δύο λειανιστές και μία αιχμή.
Τα ευρήματα αυτά, μαζί μ’ εκείνα των Πετραλώνων και του Περδίκκα, δείχνουν, για μία ακόμη φορά, ότι στην Ελλάδα αναπτύχθηκε πολιτισμός, ίσως πρωιμότερος απ’ αυτόν της Αφρικής και της Εγγύς Ανατολής.
ΑΡΙΘΜΟΣ
ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ |
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
ΕΥΡΕΣΕΩΣ |
ΥΛΙΚΟ
Πυρήνας (Π) Φολίδα (Φ) |
ΤΕΧΝΙΚΗ
|
ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ
|
ΠΙΘΑΝΗ
ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ |
8
|
21/06/1982
|
Ασβεστόλιθος : Π
|
Άμεση κρούση
|
Μονόπλευρος λιανιστής
|
Κατώτερη Παλαιολιθική
|
1
|
20/06/1982
|
Ασβεστόλιθος : Π
|
Άμεση κρούση
|
Μονόπλευρος λιανιστής
|
Κατώτερη Παλαιολιθική
|
13
|
20/06/1982
|
Ασβεστόλιθος :Φ
|
Κυλινδρικό σφυρί
|
Επιμήκης αιχμή
|
Κατώτερη Παλαιολιθική
|
10
|
21/06/1982
|
Ασβεστόλιθος : Π
|
Κυλινδρικό σφυρί
|
Πλευρική ξύστρα
|
Μέση Παλαιολιθική
|
3
|
20/06/1982
|
Ασβεστόλιθος : Φ
|
Δευτερογενής επεξεργ.
|
Αιχμή
|
Μέση Παλαιολιθική
|
14
|
04/09/1982
|
Ασβεστόλιθος : Π
|
Δευτερογενής επεξεργ.
|
Αιχμηρή ξύστρα
|
Μέση Παλαιολιθική
|
9
|
21/06/1982
|
Ίασπις : Π
|
Έμμεση κρούση
|
Τριγωνική ξύστρα
|
Μέση Παλαιολιθική
|
2
|
20/06/1982
|
Ασβεστόλιθος : Π
|
Έμμεση κρούση
|
Τερματική ξύστρα
|
Μέση Παλαιολιθική
|
7
|
21/06/1982
|
Χαλαζίας : Π
|
Έμμεση κρούση
|
Τερματική ξύστρα
|
Μέση Παλαιολιθική
|
4
|
20/06/1982
|
Ασβεστόλιθος : Φ
|
Έμμεση κρούση
|
Φολίδα
|
Ανώτερη Παλαιολιθική
|
12
|
21/06/1982
|
Ασβεστόλιθος : Φ
|
Έμμεση κρούση
|
Αιχμηρή ξύστρα
|
Ανώτερη Παλαιολιθική
|
11
|
21/06/1982
|
Χαλαζίας : Π
|
Έμμεση κρούση
|
Κυκλική ξύστρα
|
Ανώτερη Παλαιολιθική
|
5
|
20/06/1982
|
Ασβεστόλιθος : Φ
|
Πιεστική απολεπιδοποίηση
|
Μονοπλευρική λεπίδα
|
Ανώτερη Παλαιολιθική
|
6
|
20/06/1982
|
Ασβεστόλιθος : Φ
|
Πιεστική απολεπιδοποίηση
|
Αμφίπλευρη λεπίδα
|
Ανώτερη Παλαιολιθική
|
Η Κατώτερη Παλαιολιθική (οπότε και εμφανίζονται τα πρώτα απολεπισμένα βότσαλα), αντιπροσωπεύεται μόνο με τρία εργαλεία της συλλογής, δύο λειανιστήρια (αρ. 1 και 8) και μία επιμήκης αιχμή (αρ. 13).
Είναι κάπως μικρά, μονόπλευρα και καλοκατεργασμένα ασβεστολιθικά εργαλεία, με αρκετά ευκρινή τα σημάδια της απολέπισης (φολίδες).
Οι πλευρές τους δείχνουν σταθερή χρήση για μεγάλο διάστημα και φέρουν τα σημάδια της καιρικής επίδρασης (αποχρωματισμένα).
Γενικά είναι καλοδιατηρημένα και επεξεργασμένα για να εξυπηρετούν διαφορετικές χρήσεις.
Είναι κάπως μικρά, μονόπλευρα και καλοκατεργασμένα ασβεστολιθικά εργαλεία, με αρκετά ευκρινή τα σημάδια της απολέπισης (φολίδες).
Οι πλευρές τους δείχνουν σταθερή χρήση για μεγάλο διάστημα και φέρουν τα σημάδια της καιρικής επίδρασης (αποχρωματισμένα).
Γενικά είναι καλοδιατηρημένα και επεξεργασμένα για να εξυπηρετούν διαφορετικές χρήσεις.
Η Μέση Παλαιολιθική περίοδος χαρακτηρίζεται από την παραγωγή φολίδων.
Τη λιθοτεχνία αυτή τη συναντάμε σε όλο το βόρειο ημισφαίριο. Αποδίδεται στον Παλαιοάνθρωπο και είναι αρκετά ομοιόμορφη σε όλους τους τύπους της.
Στα ευρήματα της περιοχής της Καβάλας αντιπροσωπεύεται με έξι παλαιολιθικά εργαλεία, που είναι φτιαγμένα από χαλαζία, ασβεστόλιθο και ίασπη. Τα εργαλεία αυτά έγιναν με δευτερογενείς πυρήνες, εκτός από ένα εργαλείο από φολίδα. Είναι πέντε ξέστρες (αρ. 2, 7, 9, 10 και 14) και μία αιχμή (αρ. 3).
Δύο από τις ξέστρες αυτής της περιοχής μοιάζουν να ήταν πολλαπλής χρήσεως και να εξυπηρετούσαν στο κυνήγι μικρών ζώων.
Το σύνολο και των έξι εργαλείων είναι κατασκευασμένο με την τεχνική κυλινδρικού σφυρίου, δευτερογενούς απολέπισης έμμεσης κρούσης.
Είναι καλοδιατηρημένα, εκτός από ένα. Ειδικά οι ξέστρες είναι διαφορετικών υποτύπων, όπως πλευρικές, τερματικές, τριγωνικές, αιχμηρές κ.λπ.
Τα εργαλεία της Κατώτερης και της Μέσης Παλαιολιθικής, δεν εμφανίζουν κανένα σημείο λεβαλλουαζιανής ή μουστεριανής τεχνικής (οι οποίες συναντώνται στα ευρήματα της Μέσης Παλαιολιθικής της Δυτικής Ευρώπης).
Τη λιθοτεχνία αυτή τη συναντάμε σε όλο το βόρειο ημισφαίριο. Αποδίδεται στον Παλαιοάνθρωπο και είναι αρκετά ομοιόμορφη σε όλους τους τύπους της.
Στα ευρήματα της περιοχής της Καβάλας αντιπροσωπεύεται με έξι παλαιολιθικά εργαλεία, που είναι φτιαγμένα από χαλαζία, ασβεστόλιθο και ίασπη. Τα εργαλεία αυτά έγιναν με δευτερογενείς πυρήνες, εκτός από ένα εργαλείο από φολίδα. Είναι πέντε ξέστρες (αρ. 2, 7, 9, 10 και 14) και μία αιχμή (αρ. 3).
Δύο από τις ξέστρες αυτής της περιοχής μοιάζουν να ήταν πολλαπλής χρήσεως και να εξυπηρετούσαν στο κυνήγι μικρών ζώων.
Το σύνολο και των έξι εργαλείων είναι κατασκευασμένο με την τεχνική κυλινδρικού σφυρίου, δευτερογενούς απολέπισης έμμεσης κρούσης.
Είναι καλοδιατηρημένα, εκτός από ένα. Ειδικά οι ξέστρες είναι διαφορετικών υποτύπων, όπως πλευρικές, τερματικές, τριγωνικές, αιχμηρές κ.λπ.
Τα εργαλεία της Κατώτερης και της Μέσης Παλαιολιθικής, δεν εμφανίζουν κανένα σημείο λεβαλλουαζιανής ή μουστεριανής τεχνικής (οι οποίες συναντώνται στα ευρήματα της Μέσης Παλαιολιθικής της Δυτικής Ευρώπης).
Η Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδος χαρακτηρίζεται από την επικράτηση της λάμας.
Τότε εμφανίζεται και ο Νεάνθρωπος, στον οποίο αποδίδονται οι τεχνικές επεξεργασίας του κοκκάλου, του κεράτου, καθώς επίσης και η χρήση χρωστικών ουσιών και η γένεση της τέχνης των σπηλαίων.
Βρέθηκαν πέντε παλαιολιθικά εργαλεία, φτιαγμένα από χαλαζία και ασβεστόλιθο, που ανήκουν στην περίοδο αυτή.
Αναλυτικότερα, είναι μια φολίδα (αρ. 4), δύο ξέστρες (αρ. 11 και 12) και δύο λεπίδες (αρ. 5 και 6). Είναι όλα φτιαγμένα από φολίδες, με τη μέθοδο της έμμεσης κρούσης και της πιεστικής απολεπιδοποίησης.
Στις ξέστρες περιλαμβάνονται ο κυκλικός και ο αιχμηρός τύπος. Οι δύο λεπίδες έχουν γίνει με πιεστική απολεπιδοποίηση και είναι η μία μονόπλευρη και η άλλη αμφίπλευρη· διατηρούνται και οι δύο σχεδόν αναλλοίωτες.
Τότε εμφανίζεται και ο Νεάνθρωπος, στον οποίο αποδίδονται οι τεχνικές επεξεργασίας του κοκκάλου, του κεράτου, καθώς επίσης και η χρήση χρωστικών ουσιών και η γένεση της τέχνης των σπηλαίων.
Βρέθηκαν πέντε παλαιολιθικά εργαλεία, φτιαγμένα από χαλαζία και ασβεστόλιθο, που ανήκουν στην περίοδο αυτή.
Αναλυτικότερα, είναι μια φολίδα (αρ. 4), δύο ξέστρες (αρ. 11 και 12) και δύο λεπίδες (αρ. 5 και 6). Είναι όλα φτιαγμένα από φολίδες, με τη μέθοδο της έμμεσης κρούσης και της πιεστικής απολεπιδοποίησης.
Στις ξέστρες περιλαμβάνονται ο κυκλικός και ο αιχμηρός τύπος. Οι δύο λεπίδες έχουν γίνει με πιεστική απολεπιδοποίηση και είναι η μία μονόπλευρη και η άλλη αμφίπλευρη· διατηρούνται και οι δύο σχεδόν αναλλοίωτες.
Τα πέτρινα εργαλεία της Καβάλας είναι όμοια με τα άλλα της Β. Ελλάδος, και ειδικότερα με των Πετραλώνων (Πουλιανός και Bhatt, 1980), αλλά διαφέρουν κάπως από εκείνα των άλλων περιοχών της Ελλάδας· για παράδειγμα, της Εύβοιας (Μίχα 1981), της Πάρου, της Μάνης (Ανδρέικος 1980), της Πελοποννήσου, των νησιών του Αιγαίου κ.λπ. (Weinberg 1970 και Higgs 1964, 1966, 1967).
[ΠΗΓΗ κειμένων : Άρθρο των κ.κ. Surrendra Κ. Mishra – Β. Sc. (Zool.), Μ. Sc. (Anthr.) Dr. Arch. (Αsi) – (Ανώτερος ερευνητής ανθρωπολόγος, Ινδία) και Κώστα Αν. Ατακτίδη (Σπηλαιοερευνητής της Ε.Σ.Ε.) στο περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.77 (Οκτ. – Δεκ. 2000) σελ.63 από όπου και η φωτογραφία και ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ : “ΟΙ ΒΡΑΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΓΓΑΙΟΥ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ” εκδόσεις ΔΙΟΝ].
Στο Παγγαίο οι βραχογραφίες, μελετήθηκαν εξ αρχής από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσ/νίκης κ. Νικόλαο Μουτσόπουλο. Οι βραχογραφίες παρουσιάζονται με ένα τύπο ενιαίο. Ενδεχομένως να δημιουργήθηκαν από τον ίδιο λαό με τη τεχνική της διάνοιξης οπών πάνω στο σκληρό βράχο που τελικά ενώνονται μεταξύ τους και σχηματίζουν γραμμές.
(Από: http://www.eoskavalas.com/paggaio/braxograf/braxo.htm)
(Από: http://www.eoskavalas.com/paggaio/braxograf/braxo.htm)
Συχνά οι απόψεις για τη χρονολόγηση στα χαράγματα-παραστάσεις διαφέρουν. Ορισμένοι (Ν.Μουτσόπουλος, Χ. Παπουτσάκης), τις ανάγουν στην όψιμη εποχή του χαλκού (γύρω στην 3η χιλιετία π.Χ.) Το 1981 σε συνέδριο που έγινε στη Καβάλα οργανωμένο από την «Παύλιο Εταιρεία Ιστορικών Μελετών» και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, για τις βραχογραφίες στο Κρυονέρι Καβάλας (ιππείς, τόξα, ακόντια, ήλιοι και άλλα στοιχεία της φύσης,) συμμετείχε και ο ανθρωπολόγος καθηγητής της Ινδίας Σ.Μ. Μισρά, που κατά τη γνώμη του, μετά από έρευνα που έκανε στην περιοχή τις χρονολογεί στο 500.000 χρόνια π.Χ.
Από: 1 http://www.oreivatein.com/oreivatein/page/mountains/p/paggaio/rocks.htm) 2-ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «ΟΙ ΒΡΑΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΓΓΑΙΟΥ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ
Οι βραχογραφίες των Φιλίππων (όπως παραστάσεις ζώων, ανθρώπινες μορφές, όπλα, σκηνές κυνηγιού και διάφορα σχήματα) είναι οι πλουσιότερες και σημαντικότερες που έχουν βρεθεί στην Ελλάδα και θεωρείται πως αποτελούσαν τρόπο έκφρασης και επικοινωνίας των θρακικών φύλων που ζούσαν στην περιοχή στο τέλος της εποχής του χαλκού και στην αρχή της εποχής του σιδήρου. Το 2003 με έδρα τους Φιλίππους Καβάλας, ιδρύθηκε το «Ελληνικό Κέντρο Βραχογραφίας» (Επιστημονικός Διευθυντής ο κ. Γεώργιος Δημητριάδης) με σκοπό την καταγραφή, προστασία, συντήρηση των Βραχογραφιών. Έχει έντονη διεθνή παρουσία και είναι μέλος του «Διεθνούς Οργανισμού Βραχογραφιών» (IFRAO) και της «Επιτροπής Βραχογραφιών / Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Αρχαιολογικών Χώρων» (CAR-ICOMOS)
400.000 – 200.000 περίπου ετών – Εργαλεία Κατώτερης Παλαιολιθικής – Θεσσαλία
Στις όχθες του Πηνειού στην Θεσσαλία, εντοπίσθηκαν εργαλειακά σύνολα της Κατώτερης Παλαιολιθικής και χρονολογήθηκαν με “απόλυτες μεθόδους” μεταξύ 400.000 και 200.000 ετών.
[ΠΗΓΗ κειμένου : Άρθρο της Δρος Ελένης Παναγοπούλου (Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας) στο περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.61 (Οκτ. – Δεκ. 1996) σελ. 43]. & ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «ΟΙ ΒΡΑΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΓΓΑΙΟΥ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ»
385.000 – 325.000 ετών – Αρχαιότερα ίχνη ποδιών Homo Erectus – Καζέρτα Ιταλίας
300.000 – 100.000 περίπου ετών – Homo sapiens praesapiens – Απήδημα Μάνης
Κρανίο ΛΑΟ1/Σ2 στο φυσικό του υπόστρωμα (in situ)
Το σπήλαιο Απήδημα βρίσκεται στην απόκρημνη παραλία της δυτικής Μάνης, δυτικά της Aρεόπολης. Η ανασκαφική έρευνα πραγματοποιήθηκε σε τέσσερα καρστικά κοιλώματα, που βρίσκονται σε ύψος 4 έως 19 μέτρων από τη σημερινή θαλάσσια στάθμη.
Bρέθηκαν αρχαιολογικά κατάλοιπα και σημαντικότατα ανθρωπολογικά ευρήματα, που ανήκουν σε έξι ή οκτώ άτομα, χρονολογημένα σε διαφορετικές χρονικές στιγμές της Παλαιολιθικής εποχής.
Σε μια μικρή εσοχή του ασβεστολιθικού τοιχώματος του σπηλαίου Α βρέθηκαν τοποθετημένα δύο κρανία (ΛΑΟ1Σ1 και ΛΑΟ1Σ2), ενσωματωμένα σε πλειστοκαινικό στρώμα οστεοπαγούς.
Τα κρανία αυτά, μετά τον πρώτο μηχανικό καθαρισμό τους στα εργαστήρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, χρονολογήθηκαν αρχικά μεταξύ 300.000 και 100.000 χρόνων πριν από σήμερα καιαποδόθηκαν, με καθαρά μορφολογικά κριτήρια, στον ανθρωπολογικό τύπο του Homo sapiens praesapiens. Στον ίδιο ανθρωπολογικό τύπο ανήκει και το κρανίο από το σπήλαιο των Πετραλώνων Χαλκιδικής.
Για τα ευρήματα από το Απήδημα προτάθηκε από τους ανασκαφείς τους προσωρινά ο όρος Homo (sapiens) taenarius, δηλαδή Ταινάριος άνθρωπος.
Το διεπιστημονικό ερευνητικό πρόγραμμα στο Απήδημα άρχισε το 1978 και πραγματοποιείται από το Ανθρωπολογικό Μουσείο σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ιστορικής Γεωλογίας-Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
[ΠΗΓΗ κειμένων : http://www.fhw.gr/chronos/01/gr/ (διαδικτυακή διεύθυνση του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού) και άρθρο του Θεόδωρου Πίτσιου (Επίκουρος Καθηγητής Ανθρωπολογικού Μουσείου) στο περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.60 (Ιούλ. – Σεπ. 1996) σελ. 70 από όπου και η φωτογραφία].
300.000 περίπου ετών – Χειροπέλεκυς Αχελαίας Περιόδου – Καρδιά Πτολεμαΐδας
250.000 περίπου ετών – Λίθινος αμφίπλευρος πέλεκυς – Κοκκινόπηλος
200.000 περίπου ετών – Παλαιολιθικός υπαίθριος καταυλισμός – Λέσβος
Τρεις διπρόσωποι χειροπελέκες
Οι γεωγραφικές και κλιματολογικές συνθήκες την εποχή του Πλειστόκαινου στην Λέσβο δεν ήταν απαγορευτικές για το πέρασμα ή την παραμονή του ανθρώπου.
42 χιλιόμετρα δυτικά της Μυτιλήνης, στην περιοχή Ροδαφνίδια, εντοπίστηκαν πρόσφατα ίχνη υπαίθριας εγκατάστασης της Παλαιολιθικής εποχής.
Στον παλαιολιθικό λιθώνα, που καταλαμβάνει έκταση άνω των 400 στρεμμάτων, υπάρχουν άφθονα εργαλεία και αποκρούσματα τα οποία δεν φέρουν σημάδια μεταφοράς τους από το νερό, γεγονός που υποδηλώνει επιτόπια παραγωγή.
Στον παλαιολιθικό λιθώνα, που καταλαμβάνει έκταση άνω των 400 στρεμμάτων, υπάρχουν άφθονα εργαλεία και αποκρούσματα τα οποία δεν φέρουν σημάδια μεταφοράς τους από το νερό, γεγονός που υποδηλώνει επιτόπια παραγωγή.
Τα εργαλεία είναι παράγωγα διαφόρων τύπων λιθοτεχνίας* : α) Αχελαίας, β) Πρωτο-Levallois, γ) Levallois χωρίς προετοιμασία [εγκάρσια, πλευρικά, στρεβλά πλευρικά, με κυρτή ακμή, τύπου Quina, λιμαξόσχημα], γλυφίδες, τρυπάνια-σουβλιά (οπέατα, percoir), μισχωτά εργαλεία, εργαλεία με εγκοπές, μαχαίρια με φυσική ράχη, αιχμές Levallois, διπλά οδοντωτά, τρεις διπρόσωποι χειροπελέκεις (ο ένας σπασμένος) διαστάσεων 11×7 8,5×4,5 και 6×4 εκατοστών και πολλά αταξινόμητα.
Βρέθηκαν ελάχιστα λεπτολιθικά (λεπίδες, φολίδες, μικροί πυρήνες). Το ρετουσάρισμα συχνά απουσιάζει, είναι απότομο, υποπαράλληλο, εναλλασσόμενο ή ορθό.
Σχεδόν όλα τα εργαλεία είναι από κερατόλιθο, χρώματος ξανθού και καστανού, κηρώδους έως υαλώδους στιλπνότητος. Ελάχιστα εργαλεία είναι από αφυελωμένο ηφαιστειακό γυαλί (οψιανό), ανδεσίτη και βασάλτη.
Δεν έχουν βρεθεί όστρακα (κομμάτια) αγγείων.
Τα χαρακτηριστικά της λιθοτεχνίας ανήκουν στη μέση Παλαιολιθική (100.000 – 35.000 έτη πριν από σήμερα), ενώ η συνύπαρξη Αχελαίας και Levallois τεχνικής θα μπορούσε να μετατοπίσει την χρονολογία στο τέλος της Κατώτερης Παλαιολιθικής (περί του 200.000 πριν από σήμερα).
Η αφθονία των ευρημάτων ενισχύει την πιθανότητα η περιοχή να χρησιμοποιήθηκε ως καταυλισμός-εργαστήριο παρά ως πέρασμα κυνηγών. Η τοποθεσία φαίνεται να εγκαταλείφθηκε κατά την Προϊστορική εποχή.
* (Η αναφορά στον τύπο των εργαλείων έγινε αναγκαστικά βάσει της τυπολογίας του Bordes (1988) και του Inizan (1992), παρόλο που αυτή βασίζεται στα ευρήματα της Δυτικής Ευρώπης. Η ανάγκη τυπολογίας βασισμένη στα ελληνικά ευρήματα θεωρείται, το λιγότερο, επιτακτική)…
[ΠΗΓΗ κειμένου και φωτογραφίας : Άρθρο των κ.κ. Χ.Β. Χαρίση, P. Durand, Μ. Αξιώτη, Τ.Β. Χαρίση (ερευνητές) στο περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.76 (Ιουλ. – Σεπτ. 2000) σελ. 83].
200.000 περίπου ετών – Παλαιολιθικά ευρήματα – Νήσος Λευκάς
Η πρωιμότερη κατοίκηση της νήσου της Λευκάδος, σύμφωνα με τα μέχρι τώρα ευρήματα, τοποθετείται στην Μέση Παλαιολιθική εποχή (200.000 – 35.000 χρόνια).
Σε διάφορες περιοχές του νησιού από τα παράλια έως τα ορεινά υψίπεδα, εντοπίζονται πυριτολιθικά εργαλειακά σύνολα (όπως αιχμές ακοντίων και ένας ημιτελής χειροπέλεκυς της Αχελαίας τεχνολογίας), κατασκευασμένα με την τεχνική Λεβαλλουά (Levallois), κατάλοιπα ομάδων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών.
Η παρουσία του ανθρώπου συνεχίζεται και κατά την Νεολιθική Εποχή (6.800 – 3.200 π.Χ.).
Οι γνώσεις μας για την εποχή αυτή βασίζονται σε δεδομένα από σπήλαια και κυρίως από τις ανασκαφές του αρχαιολόγου και μεγάλου φιλέλληνα Wilhelm Dorpfeld στην Χοιροσπηλιά
Τα ευρήματα συμπεριλαμβάνουν αγγεία και όστρακα διαφόρων ρυθμών κεραμικής, πήλινα ειδώλια και διάφορα λίθινα εργαλεία (πελέκεις, αιχμές βέλων, φολίδες, λεπίδες, στελέχη δρεπανιών κ.ά.).
Στον ίδιο οφείλονται και οι γνώσεις μας για την Πρώιμη και Μεσοελλαδική Εποχή του Χαλκού (3.200 – 1.100 π.Χ.) στην Λευκάδα, ενώ γα την περίοδο 1.100 – 625 π.Χ. τα αρχαιολογικά ευρήματα είναι ελάχιστα.
Στα τέλη του 7ου π.Χ. αιώνα, Κορίνθιοι καταλαμβάνουν και εποικίζουν την Νήρικο, πρωτεύουσα του νησιού, οπότε και επικράτησε το όνομα Λευκάς
Πολλά από τα ευρήματα της νήσου στεγάζονται στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο στο Πολιτιστικό Κέντρο της πόλεως.
[ΠΗΓΗ κειμένων : Άρθρο της Αγγέλικα Ντούζουγλη στο περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.76 (Ιούλ. – Σεπτ. 2000) σελ. 95
100.000 περίπου ετών – Παλαιολιθικοί οικισμοί – Πηνειός Θεσσαλίας
Γερμανική αρχαιολογική αποστολή στην Θεσσαλία ανακάλυψε το 1958 στις όχθες του Πηνειού αλλά και στο εσωτερικό της Θεσσαλίας εργαλειακά παλαιολιθικά λείψανα ηλικίας 100.000 έως 40.000 ετών.
Στην πεδιάδα της Λαρίσης ο Πηνειός ποταμός, καθώς κυλάει μαιανδρικά, κόβει και αποπλύνει στρώματα του Πλειστοκαίνου, αποκαλύπτοντας τους χώρους καταυλισμού των παλαιολιθικών ανθρώπων.
Στις θέσεις αυτές είναι σχετικά άφθονα τα παλαιολιθικά ευρήματα, κυρίως εργαλεία όπως ξέστρα διαφόρων τύπων, απλές φολίδες και, σπανιότερα, λεπτοδουλεμένες διπρόσωπες αιχμές φυλλοειδούς σχήματος.
Η μεγάλη αφθονία των ξέστρων δείχνει ότι οι άνθρωποι της εποχής αυτής κατεργάζονταν τα δέρματα των ζώων και πιθανώς τα χρησιμοποιούσαν για την ένδυσή τους.
Τα απολεπίσματα δεν παρασύρθηκαν από τα νερά, όπως φαίνεται από την καλή κατάσταση των κόψεων των ευρημάτων, αλλά φαίνεται ότι υπήρχαν χώροι –προσωρινού έστω- καταυλισμού .
Παλαιολιθικά εργαλεία :
Λίθινο ξέστρο και αιχμή
Λίθινο ξέστρο και αιχμή
[ΠΗΓΗ κειμένου (και φωτογραφίας) : “Ιστορία Ελληνικού Έθνους” της Εκδοτικής Αθηνών Τόμος Α’ σελ. 35 και άρθρο του Κοσμά Τουλούμη (Δρ. Προϊστορικής Αρχαιολογίας) στο περιοδικό “CORPUS” τ.23 (Ιαν. 2001) σελ. 34, ενώ η φωτογραφία προέρχεται από την διεύθυνση http://www.fhw.gr/chronos/01/gr/].
100.000 περίπου ετών – «Διπρόσωπος» λίθινος χειροπέλτης – Παλαιόκαστρο Σιάτιστας
Πρόκειται για ένα από τα αρχαιότερα παλαιολιθικά εργαλεία που βρέθηκαν στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο Παλαιόκαστρο κοντά στην Σιάτιστα (1963) από την ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Καίημπριτζ, υπό την διεύθυνση του E.S. Higgs.
Είναι από πράσινο τραχύτη (πυριτόλιθο) μήκους 15,3 και πλάτους 10 εκατοστών του μέτρου και κατασκευασμένος με την τεχνική Λεβαλλουά (η οποία συναντάται και σε ευρήματα της Μέσης Παλαιολιθικής της Δυτικής Ευρώπης).
Έχει την βάση του αδούλευτη, αμυγδαλόσχημο περίγραμμα λίγα σχετικά χτυπήματα και γενικά αδρή κατεργασία. Αν και τυπολογικά φαίνεται αρχαιότερο παλαιολιθικό, η ηλικία του δεν μπορεί να προσδιορισθεί με ακρίβεια.
Υποθέτουν ότι μπορεί να τοποθετηθεί χρονολογικά πριν από 100.000 έτη περίπου, στην Αχελαία περίοδο. Η χρονολογική αυτή περίοδος έχει πάρει το όνομά της από την περιοχή Σαιντ Ασέλ της Γαλλίας.
[ΠΗΓΗ κειμένου και φωτογραφίας : “Ιστορία Ελληνικού Έθνους” της Εκδοτικής Αθηνών Τόμος Α’ σελ. 35 και άρθρο του Κοσμά Τουλούμη (Δρ. Προϊστορικής Αρχαιολογίας) στο περιοδικό “CORPUS” τ.23 (Ιαν. 2001) σελ. 34].
100.000 – 35.000 έτη πριν από σήμερα – Παλαιολιθικά ευρήματα Θράκης
100.000 – 33.000 π.Χ. – Παλαιολιθική κατοίκηση – Δυτική Πελοπόννησος
100.000 – 33.000 π.Χ. – Ευρήματα Μέσης Παλαιολιθικής – Ήπειρος
100.000 – 33.000 π.Χ. – Παλαιολιθική λιθοτεχνία – Κοκκινόπηλος Ηπείρου
Η κυριότερη ανασκαφή της ομάδας ειδικών του Πανεπιστημίου του Καίημπριτζ, υπό την διεύθυνση του E.S. Higgs, έγινε την δεκαετία του 1960 στην θέση Κοκκινοπηλός της κοιλάδας του Λούρου κοντά στα Ιωάννινα, προς Πρέβεζα.
Αλλά και στις παχειές επιχώσεις του σπηλαίου «Ασπροχάλικο», που βρίσκεται 3,5 χιλιόμετρα από τον Κοκκινόπηλο πάνω από την κοίτη του Λούρου, βρέθηκαν πάμπολλα εργαλεία της ίδιας χρονολογικής περιόδου.
Τα οστά του κατώτερου στρώματος στο Ασπροχάλικο ανήκαν σε άρκτους, είδη ελαφιών αλλά και σε ρινόκερους και άλλα ζώα του κυνηγιού.
Μέσα σε στρώμα ερυθρογής βρέθηκαν 800 παλαιολιθικά εργαλεία και απολεπίσματα από μεταμορφωμένο ασβεστόλιθο. Τα ευρήματα ήταν κυρίως ξέστρα, απλές ή ξαναδουλεμένες φολίδες ή αιχμές και λιγοστές διπρόσωπες φυλλόσχημες αιχμές.
Όμοια εργαλεία βρέθηκαν σε άλλες δεκαπέντε τοποθεσίες της Ηπείρου, πάντα σε ερυθρογή, σε κοιλάδες ή σε υψηλές ορεινές λεκάνες.
Βεβαιώθηκε έτσι ότι το κοκκινόχωμα αποτελούσε το έδαφος της εποχής, όπου κινήθηκε και έδρασε ο παλαιολιθικός άνθρωπος.
ΠΗΓΗ κειμένου : “Ιστορία Ελληνικού Έθνους” της Εκδοτικής Αθηνών Τόμος Α’ σελ. 38]. και Παπαδόπουλου Φ. : “Η Εποχή του Λίθου στην Ήπειρο”, Δωδώνη
100.000 π.Χ. – Παλαιολιθικός οικισμός – Ασπροχάλικο Ηπείρου
. Στή θέση «Ἀσπροχάλικο» τῆς Ἠπείρου, κοντά στόν Ἅγιο Γεώργιο Πρεβέζης καί στή θέση «Κοκκινόπηλος», ἀνακαλύφθηκαν μέσα σέ ἕνα σπήλαιο πάρα πολλά ἐργαλεῖα. Τό σπήλαιο τό χρησιμοποιοῦσαν βοσκοί καί ἡ ραδιοχρονολόγηση μᾶς δίνει τήν ἀρχαιότερη χρονολογία μιᾶς πολιτιστικῆς φάσης πού γνωρίζουμε μέχρι σήμερα γιά τήν Ἑλλάδα. Τό σπήλαιο κατοικήθηκε τουλάχιστον μέχρι τό 10.000 π.Χ.
80.000 ετών – Παλαιολιθική κατοίκηση – σπήλαιο «Καλαμάκια» Μάνης
80.000 ετών – Παλαιολιθική κατοίκηση – σπήλαιο «Καλαμάκια» Μάνης
50.000 έτη – Σκελετός Homo sapiens sapiens – Κρήτη
Το 1987 ο Ιταλός καθηγητής ανθρωπολογίας Τζ. Φακίνι ανακοίνωσε στο 2ο Παγκόσμιο Συνέδριο Παλαιοανθρωπολογίας στο Τορίνο την ύπαρξη ανθρώπινου σκελετού από την Κρήτη ηλικίας 50.000 ετών.
Ο σκελετός αυτός παρουσιάζει τη μορφολογία του σύγχρονου (Homo sapiens sapiens) και όχι του νεαντερτάλειου ανθρώπου.
Η είδηση ουδέποτε έφτασε στα ελληνικά ΜΜΕ, καθόσον το Υπουργείο Πολιτισμού επέδειξε μέχρι στιγμής τη συνηθισμένη του αδιαφορία.
Ο σκελετός αυτός παρουσιάζει τη μορφολογία του σύγχρονου (Homo sapiens sapiens) και όχι του νεαντερτάλειου ανθρώπου.
Η είδηση ουδέποτε έφτασε στα ελληνικά ΜΜΕ, καθόσον το Υπουργείο Πολιτισμού επέδειξε μέχρι στιγμής τη συνηθισμένη του αδιαφορία.
[ΠΗΓΗ κειμένου : ιστοσελίδα “Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος” http://www.aee.gr].
46.000 π.Χ. – Ίχνη ποδιών – Θεόπετρα Μετεώρων
Η κα Νίνα Κυπαρίσση διενεργεί ανασκαφές στο σπήλαιο της Θεόπετρας στην Θεσσαλία από το 1987.
Στρωματογραφικά ευρήματα αποδεικνύουν ότι η παρουσία του ανθρώπου ήτανε συνεχής στην περιοχή αυτή 50.000 πριν, από την Παλαιολιθική μέχρι και την Νεολιθική Περίοδο.
Στρωματογραφικά ευρήματα αποδεικνύουν ότι η παρουσία του ανθρώπου ήτανε συνεχής στην περιοχή αυτή 50.000 πριν, από την Παλαιολιθική μέχρι και την Νεολιθική Περίοδο.
Έχουν βρεθεί τέσσερις (4) πατημασιές στην σειρά. Οι τρεις είναι ολόκληρες, καθαρές και η τέταρτη μισή.
Παρόμοια ίχνη στην Ευρώπη μετριούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού και στα δάκτυλα των δύο χεριών σε ολόκληρο τον κόσμο. Για την Ευρώπη, τα ίχνη αυτά είναι τα παλαιότερα.
Προέρχονται από τα αριστερά πόδια τεσσάρων διαφορετικών παιδιών ηλικίας τριών με τεσσάρων ετών (σύμφωνα με την γνώμη των ανθρωπολόγων που τα εξέτασαν).
Τα δύο από τα αποτυπώματα φαίνεται ότι ήταν καλυμμένα από κάποιο ύφασμα ή δέρμα, ενώ το μεσαίο από τα τρία, τα περισσότερο ευκρινή, έχει και αποτυπώματα δακτύλων, ήταν δηλαδή γυμνό…
Τα αποτυπώματα αυτά έγιναν πάνω σε ένα υγρό ίζημα, σαν σημερινό υγρό τσιμέντο, το οποίο κάποια στιγμή στερεοποιήθηκε, πιθανόν και υπό την επίδραση της φωτιάς τα ίχνη της οποίας ευρέθησαν πάνω από το στρώμα των αποτυπωμάτων.
Οι τέσσερις (4) πατημασιές στην σειρά
Χρονολογήθηκαν από τον “ΔΗΜΟΚΡΙΤΟ” και έδωσαν ηλικία 46.000 ± 1.600 έτη. Είναι τα παλαιότερα ίχνη που υπολογίστηκαν ποτέ με την μέθοδο του άνθρακα C14.
Κάτω από το στρώμα αυτό υπάρχει άλλο ίζημα παχύ χωρίς ίχνη φωτιάς, αλλά με ανθρώπινα εργαλεία και το οποίο τοποθετείται στα 75.000 περίπου έτη.
Η χρονολόγηση αυτή (των 75.000 ετών) δεν έχει επιβεβαιωθεί πλήρως ακόμη.
Εκτός από τα ίχνη ποδιού βρέθηκαν επίσης δύο ακέραιοι ανθρώπινοι σκελετοί : ένας ανδρικός, ο οποίος χρονολογείται στα 14.500 π.Χ. περίπου, και μια γυναίκα η οποία χρονολογείται στα 7.050 με 7.010 π.Χ., όπως επίσης εργαλεία και κοσμήματα.
Τα ευρήματα από τη Νεολιθική Περίοδο είναι πολύ καλής ποιότητος.
Κοσμήματα από τρυπημένα
δόντια ελαφιών
δόντια ελαφιών
Tα κοσμήματα είναι κατασκευασμένα από κελύφη θαλάσσιων οργανισμών (spondylous gaedorupus). Ανευρέθησαν επίσης σε στρώματα όψιμης Ανώτερης Παλαιολιθικής τα πρώτα παλαιολιθικά αναρτήματα του σπηλαίου, φτιαγμένα από τρυπημένα δόντια ελαφιών, τα οποία χρησίμευαν ως περίαπτα.
Τα δε εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν υποδηλώνουν ότι η γεωργία και το κυνήγι ήταν οι κυριότερες ασχολίες των ανθρώπων αυτών, αντιλόγως εποχής.
Πάντως και ψημένος πηλός βρέθηκε, πράγμα που σημαίνει ότι οι άνθρωποι εκείνοι γνώριζαν τα διάφορα υλικά και τις χρησιμότητές τους.
Πάντως και ψημένος πηλός βρέθηκε, πράγμα που σημαίνει ότι οι άνθρωποι εκείνοι γνώριζαν τα διάφορα υλικά και τις χρησιμότητές τους.
Τα ευρήματα αυτά καταρρίπτουν την άποψη της κατοίκησης της Θεσσαλίας μόνο κατά την Νεολιθική εποχή και καθιστούν αποδείξιμη την κατοίκηση στην περιοχή από την Παλαιολιθική εποχή.
[ΠΗΓΗ κειμένων : Άρθρο της Νίνας Κυπαρίσση – Αποστολίκα (Αρχαιολόγος του Τμήματος Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας του ΥΠ.ΠΟ.) στο περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.60 (Ιούλ. – Σεπ. 1996) σελ. 37 (από όπου και η φωτογραφία των περιάπτων), συνέντευξη της ιδίας στο περιοδικό “ΔΑΥΛΟΣ” τ.205 (Ιαν. 1999), εφημερίδα “Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ” (25/03/96) και http://www.fhw.gr/chronos/01/gr/ (από όπου η φωτογραφία της περιοχής και των ιχνών)].
Αδιευκρίνιστη χρονολογία – Παλαιολιθικά ευρήματα Αλοννήσου – Σποράδες
Ευρήματα Μέσης Παλαιολιθικής – Γράβα Κέρκυρας
28.000 π.Χ. – Αρχαιότερη ταφή σε ελλαδικό χώρο – σπήλαιο Απήδημα Μάνης
Σε στρώματα της Ανώτερης Παλαιολιθικής στο σπήλαιο Απήδημα, ευρέθησαν απολιθωμένα ανθρώπινα σκελετικά υπολείμματα, αναγόμενα στον τύπο του Homo sapiens-sapiens, δηλαδή στον τύπο του σύγχρονου ανθρώπου.
Το αντιπροσωπευτικότερο δείγμα αποτελεί σκελετός, που βρέθηκε ενταφιασμένος σε στάση συνεσταλμένη, και ανήκει σε γυναίκα ηλικίας 20±3 ετών.
O σκελετός αυτός χρονολογείται στα 30.000 χρόνια και παραβάλλεται με τον άνθρωπο του Cro Magnon.
Το αντιπροσωπευτικότερο δείγμα αποτελεί σκελετός, που βρέθηκε ενταφιασμένος σε στάση συνεσταλμένη, και ανήκει σε γυναίκα ηλικίας 20±3 ετών.
O σκελετός αυτός χρονολογείται στα 30.000 χρόνια και παραβάλλεται με τον άνθρωπο του Cro Magnon.
[ΠΗΓΗ κειμένων : Άρθρο του Θεόδωρου Πίτσιου (Επίκουρου Καθηγητή Ανθρωπολογικού Μουσείου) στο περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.60 (Ιούλ. – Σεπ. 1996) σελ. 70 και http://www.fhw.gr/chronos/01/gr/].
27.000 – 13.000 π.Χ. – Παλαιολιθικός οικισμός – Καστρίτσα Ηπείρο
23,000 Στην Καλαμπάκα εντοπίστηκε το αρχαιότερο τεχνικό έργο *
Το τείχος περιορίζει την είσοδο του σπηλαίου κατά τα 2/3
Στο προϊστορικό σπήλαιο της Θεόπετρας, κοντά στην Καλαμπάκα στη Θεσσαλία, εντοπίστηκε το αρχαιότερο τεχνικό έργο στον ελλαδικό χώρο, ίσως και παγκοσμίως. Πρόκειται για ένα πέτρινο τείχος, που κατασκευάστηκε πριν 23.000 χρόνια, δηλαδή κατά την ψυχρότερη περίοδο της τελευταίας παγετώδους εποχής.
Το τείχος περιορίζει την είσοδο του σπηλαίου κατά τα 2/3 και από τις έρευνες προκύπτει ότι κατασκευάστηκε από τους παλαιολιθικούς οικιστές του σπηλαίου για να προστατευθούν από το τότε δριμύ ψύχος.
Η χρονολόγηση του τείχους έγινε με η μέθοδο της οπτικής φωταύγειας, στο εργαστήριο Αρχαιομετρίας του κέντρου «Δημόκριτος», από την ερευνητική ομάδα των Ν. Ζαχαριά, επίκουρο καθηγητή του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και του Δρ. Ι. Μπασιάκου, διευθυντή ερευνών του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος».
Στο σπήλαιο έχουν πραγματοποιηθεί συστηματικές ανασκαφές τα τελευταία 25 χρόνια υπό τη διεύθυνση της δρος Ν. Κυπαρίσση – Αποστολίκα, προϊσταμένης της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού.
Το σπήλαιο της Θεόπετρας είναι το μόνο μέχρι στιγμής σε όλη την Ελλάδα με συνεχείς ανθρωπογενείς επιχώσεις που ξεκινούν από τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή και φθάνουν μέχρι το τέλος της Νεολιθικής (3000 π.Χ.).
Μεταξύ άλλων, στο σπήλαιο έχουν βρεθεί λίθινα εργαλεία Παλαιολιθικής – Μεσολιθικής και Νεολιθικής Εποχής, κεραμικά ευρήματα Νεολιθικά, οστέινα εργαλεία, κοσμήματα από όστρεο, ένα μοναδικό για τον ελλαδικό χώρο χρυσό κόσμημα της Παλαιολιθικής, της Μεσολιθικής και της Νεολιθικής περιόδου, καθώς και τα περίφημα ανθρώπινα αποτυπώματα της Θεόπετρας που χρονολογούνται στα 130.000 χρόνια πριν από σήμερα και αποτελούν σπανιότατο εύρημα όχι μόνο για τον ελλαδικό αλλά και για τον ευρωπαϊκό χώρο.
Το τείχος περιορίζει την είσοδο του σπηλαίου κατά τα 2/3 και από τις έρευνες προκύπτει ότι κατασκευάστηκε από τους παλαιολιθικούς οικιστές του σπηλαίου για να προστατευθούν από το τότε δριμύ ψύχος.
Η χρονολόγηση του τείχους έγινε με η μέθοδο της οπτικής φωταύγειας, στο εργαστήριο Αρχαιομετρίας του κέντρου «Δημόκριτος», από την ερευνητική ομάδα των Ν. Ζαχαριά, επίκουρο καθηγητή του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και του Δρ. Ι. Μπασιάκου, διευθυντή ερευνών του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος».
Στο σπήλαιο έχουν πραγματοποιηθεί συστηματικές ανασκαφές τα τελευταία 25 χρόνια υπό τη διεύθυνση της δρος Ν. Κυπαρίσση – Αποστολίκα, προϊσταμένης της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού.
Το σπήλαιο της Θεόπετρας είναι το μόνο μέχρι στιγμής σε όλη την Ελλάδα με συνεχείς ανθρωπογενείς επιχώσεις που ξεκινούν από τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή και φθάνουν μέχρι το τέλος της Νεολιθικής (3000 π.Χ.).
Μεταξύ άλλων, στο σπήλαιο έχουν βρεθεί λίθινα εργαλεία Παλαιολιθικής – Μεσολιθικής και Νεολιθικής Εποχής, κεραμικά ευρήματα Νεολιθικά, οστέινα εργαλεία, κοσμήματα από όστρεο, ένα μοναδικό για τον ελλαδικό χώρο χρυσό κόσμημα της Παλαιολιθικής, της Μεσολιθικής και της Νεολιθικής περιόδου, καθώς και τα περίφημα ανθρώπινα αποτυπώματα της Θεόπετρας που χρονολογούνται στα 130.000 χρόνια πριν από σήμερα και αποτελούν σπανιότατο εύρημα όχι μόνο για τον ελλαδικό αλλά και για τον ευρωπαϊκό χώρο.
ΠΗΓΗ NΕWSROOM ΔΟΛ
20.300 ετών – Παλαιολιθικό ορυχείο ώχρας – Θάσος
Η εξόρυξη της ώχρας, του “χρυσού” της Παλαιολιθικής εποχής, υπήρξε η πρωιμότερη εξορυκτική δραστηριότητα του ανθρώπου και η πρώτη γνωριμία του με τα μέταλλα.
Το παλαιολιθικό ορυχείο βρίσκεται στη θέση “Τζίνες”, ορεινή περιοχή μεταξύ Λιμεναρίων και Μαριών στη νότια Θάσο. Εντοπίστηκε και διασώθηκε το 1956, κατά τη διάρκεια εργασιών εξόρυξης σιδηρομεταλλεύματος σε μεταλλεία της περιοχής και επανεντοπίστηκε το 1981 στα πλαίσια ενός ευρύτερου προγράμματος αρχαιομεταλλουργικών ερευνών.
Η παντελής απουσία κεραμικής στο εσωτερικό του ορυχείου, σε συνδυασμό με τη μακρόχρονη διάρκεια της εξορυκτικής δραστηριότητας, η οποία διαπιστώθηκε από την εντόπιση επάλληλων δαπέδων εργασίας συνηγορούσαν εξαρχής για μια πρώιμη χρονολόγηση του ορυχείου σε μια φάση ακεραμική.
Κέρας αποθήκευσης ώχρας
Τα πρώτα χρονολογικά στοιχεία προέκυψαν από τη μελέτη του παλαιοζωικού υλικού του ορυχείου Τ1.
Από τα σωζόμενα οστά και κέρατα, αναγνωρίστηκαν τυπικά είδη ζώων της παλαιολιθικής πανίδας. Η παρουσία μεγάλων ζώων προϋποθέτει μια εποχή που η Θάσος ήταν ακόμη ενωμένη με την απέναντι ακτή, η οποία προσδιορίζεται οπωσδήποτε πριν από το 5.000 π.Χ.
Αποφασιστικό στοιχείο για τη χρονολόγηση στάθηκε η αναγνώριση ενός κέρατος αντιλόπης, του είδους Saiga Tatarica, ζώου στέπας, το οποίο εξαφανίστηκε από τη νότια Ευρώπη και τη Βαλκανική με το τέλος της Πλειστοκαίνου.
Επειδή αποκλείεται η περίπτωση να έχει χρησιμοποιηθεί στην εξόρυξη ένα κέρατο αρκετών χιλιετιών, εφ’ όσον τα κέρατα χάνουν την ανθεκτικότητά τους μετά την πάροδο μικρού χρόνου από το θάνατο του ζώου, είναι σαφές ότι το κέρατο αυτό αποτελεί ασφαλές χρονολογικό όριο (terminus ante quem) για τη χρονολόγηση του ορυχείου Τ1 πριν από το τέλος της Πλειστοκαίνοu, δηλ. πριν από το 10.000 π.Χ.
Το χρονολογικό αυτό όριο του ορυχείου Τ1 επεκτάθηκε προς τα πάνω όταν η εντόπιση κολλαγόνου σε δείγμα οστέινου εργαλείου επέτρεψε τη χρονολόγηση με την μέθοδο του άνθρακα C14, η οποία επιβεβαίωσε την χρονολόγηση του ορυχείου Τ1 στη Νεώτερη Παλαιολιθική εποχή (20.300 Be) κατατάσσοντάς το ανάμεσα στα πρωιμότερα ορυχεία της Ευρώπης.
[ΠΗΓΗ κειμένου και φωτογραφιών : Άρθρο της Χάιδως Κουκούλη (Εφόρου Αρχαιοτήτων στο περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ &ΤΕΧΝΕΣ” τ.60 (Σεπτέμβριος 1996) σελ. 82].
18η – 13η χιλιετία π.Χ. – Δόντι καρχαρία – Καστοριά
Στο απολιθωμένο δάσος Νοστίμου του νομού Καστοριάς, βρέθηκε μαζί με προϊστορικά ευρήματα (νεολιθικά εργαλεία από πυριτόλιθο), δόντι καρχαρία ηλικίας 20.000 – 15.000 ετών.
Το εύρημα οδηγεί τους αρχαιολόγους στο συμπέρασμα της ύπαρξης προϊστορικού οικισμού.
Το εύρημα οδηγεί τους αρχαιολόγους στο συμπέρασμα της ύπαρξης προϊστορικού οικισμού.
[ΠΗΓΗ κειμένου : Περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.60 (Ιούλ. – Σεπ. 1996) σελ. 106].
15η – 9η χιλιετία π.Χ. – “Σήμα” Ελληνικής Γραμμικής Γραφής Β’ σε βραχογραφία – Lascaux – ΝΔ Γαλλία
Στο σπήλαιο Lascaux της Γαλλίας (ηλικίας 13.000 ετών) το όποίο το αποκάλεσαν «Παρεκλήσιο Σιστίνα της προϊστορίας». βρίσκεται ένα σημαντικό και ωραίο σύνολο προϊστορικής τέχνης καλά διατηρημένο.
Στο σπήλαιο El Pendo, γνωστό από το 1878, μια ομάδα ισπανών αρχαιολόγων ξεκίνησε από το 1994 νέες ανασκαφές, κυρίως στο λεγόμενο «Ιερό της Εποχής του Χαλκού»: μια περιοχή του σπηλαίου όπου εντοπίστηκαν τελετουργικές ταφές και αποθέσεις αναθημάτων.
Την τελευταία μέρα των ερευνών, κατά τον καθαρισμό του βραχώδους τοιχώματος του σπηλαίου, ήλθαν στο φως ίχνη ζωγραφικής με ερυθρό χρώμα.
Διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για σημαντική βραχογραφία που εκτείνεται σε ζώνη μήκους 7 μ. και ύψους 2-3,5 μ., σε απόσταση 80 μ. από το στόμιο του σπηλαίου.
Περιλαμβάνει συνολικά 16 ζώα σε σειρά, κυρίως θηλυκά ελάφια, και σύμφωνα με τις πρώτες παρατηρήσεις χρονολογείται μεταξύ του 20.000 και 18.000 π.Χ., δηλαδή στην ανώτερη παλαιολιθική περίοδο.
[ΠΗΓΗ κειμένου και εικόνας : Περιοδικό “CORPUS” τ.1 (Ιαν. 1999) σελ. 7 – επιμέλεια στήλης Βάσω Πλιάτσικα (Αρχαιολόγος)].
Στο σπήλαιο Altamira της Ισπανίας (ηλικία 13.000 ετών) έχουμε έγχρωμες βραχογραφίες που παριστάνουν βίσωνες και έχουν φιλοτεχνηθεί με βάση το κόκκινο χρώμα και μαλακές υποσκιάσεις. Τα σχέδιά ρεαλιστικά, διατηρούνται σε θαυμάσια κατάσταση και ήταν η απαρχή της μελέτης των παλαιογραφικών σπηλαιογραφιών.
14.500 π.Χ. – Θόλος ανθρώπινου κρανίου – Θεόπετρα Μετεώρων
Μέσα στο πλήθος των ευρημάτων, βρέθηκε τμήμα από κρανίο ενήλικου άνδρα του τύπου Homo sapiens sapiens, με πρώιμα όμως χαρακτηριστικά.
Χρονολογείται στην Ανώτερη Παλαιολιθική (14.500 π.Χ. περίπου)
12η – 8η χιλιετία π.Χ. – Παλαιολιθική βραχοσκεπή Μπολα – Ήπειρος
Αδιευκρίνιστη χρονολογία – Παλαιολιθικά ευρήματα Σπηλαίου «Ζαμη» – Κακιά Σκάλα
10η χιλιετία π.Χ. – Βραχογραφία αλόγου – Γαλλία
Στην περιοχή Λα Μαρς, στην Γαλλία, βρέθηκε πέτρινη πλάκα με αναπαράσταση κεφαλής αλόγου φέρουσα χαλινάρι, ηλικίας 12.000 ετών.
Ένδειξη χρήσεως χαλιναριού την εποχή εκείνη.
10η χιλιετία π.Χ. – Παλαιότερα ανθρωπολογικά ευρήματα Κύπρου – Αετόκρεμμος Ακρωτηρίου – Ν. Κύπρος
9η χιλιετία π.Χ. – Κρανίο γυναίκας ηλικίας 65 – 70 χρόνων – Σποράδες
8.500 – 6.700 π.Χ. – Η Αρχαιότερη αλιεία στην Μεσόγειο – Σπήλαιο του Κύκλωπα – Γιούρα Σποράδων
Ανασκαφή του εφόρου αρχαιοτήτων κ. Αδαμάντιου Σάμψων έδειξε ότι στην περιοχή υπήρξε κατοίκηση από τη μεσολιθική εποχή που χρονολογείται από την 9η χιλιετία, συγκεκριμένα από 8.500 – 6.700 π.Χ. Η χρονολόγηση των ευρημάτων (με την μέθοδο της στρωματογραφίας) έδειξε ότι υπήρξε μια συνεχή κατοίκηση 5.000 ετών, από το 9.000 έως το 4.000 π.Χ.
Από την Μεσολιθική ήδη περίοδο στο Αιγαίο κατοικούν άνθρωποι, που ασχολούνται μάλιστα ιδιαίτερα με την θάλασσα.
Είναι μία φάση, κατά την οποία ο άνθρωπος εκτός από κυνηγός είναι και ψαράς.
Έχουν βρεθεί τεράστιοι όγκοι ψαριών μέσα στο σπήλαιο και περίπου 60 αγκίστρια, ευρήματα σπάνια.
Ηδη, δηλαδή από την 9η χιλιετία, ο άνθρωπος είναι ένας επαγγελματίας ψαράς και βασίζει την διατροφή του κατά ένα μεγάλο μέρος στην θάλασσα.
Ανάλογα τέτοια ευρήματα δεν υπάρχουν πουθενά μέχρι σήμερα στην Μεσόγειο.
Στον χώρο γύρω από το σπήλαιο του Κύκλωπα έχουν βρεθεί ευρήματα από την Μέση Παλαιολιθική (100.000 με 40.000 π.Χ.), ενώ το σπήλαιοκατοικήθηκε από την Μεσολιθική και μετά.
[ΠΗΓΗ κειμένου : Συνέντευξη του εφόρου αρχαιοτήτων κ. Αδαμάντιου Σάμψων στο Περιοδικό “ΔΑΥΛΟΣ” τ.204 (Δεκ. 1998). Οι φωτογραφίες προέρχονται από τις διευθύνσεις: http://www.ancientgr.com (αγκίστρια) καιhttp://w4u.eexi.gr/~nik/arxaia/gioyra/gioyra.htm (σπήλαιο)]
8.200 – 7.800 π.Χ. – Μεσολιθικός οικισμός Μαρουλά – Κύθνος
8η χιλιετία π.Χ. – Αιχμή βέλους – Βοιβηίς Θεσσαλίας
Μεταξύ των μεσολιθικών ευρημάτων που βρέθηκαν στη Βοίβη της Θεσσαλίας, συμπεριλαμβάνεται και η αιχμή βέλους από πυριτόλιθο, που φυλάσσεται στο μουσείο Βόλου.
Η αιχμή έχει μίσχο και η διαμόρφωσή της έγινε ύστερα από επεξεργασία των πλευρών μικρής λεπίδας πυριτόλιθου.
Χρονολογείται στην όγδοη χιλιετία περίπου π.Χ.
ΠΗΓΗ κειμένου και φωτογραφίας : “Ιστορία Ελληνικού Έθνους” της Εκδοτικής Αθηνών Τόμος Α’ σελ. 47].
8.000 π.Χ. – Εξημέρωση χοίρων – Γιούρα της Αλοννήσου – Σποράδες
Ταυτόχρονα με τα προαναφερόμενα ευρήματα των ανασκαφών του κ. Αδαμάντιου Σάμψων στα Γιούρα, υπάρχουν ενδείξεις εξημέρωσης ζώων (χοίρων) λίγο μετά το 8.000 π.Χ.
[ΠΗΓΗ κειμένου : Άρθρο του Αδαμάντιου Σάμψων στο περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.61 (Οκτ. – Δεκ. 1996) σελ. 46].
8.000 π.Χ. – Η Αρχαιότερη ναυσιπλοα στον κόσμο – Φράγχθι Αργολίδας
Διεθνής επιστημονική ομάδα, με αρχηγό τον Thomas Jacobsen καθηγητή αρχαιολογίας, μετά από ανασκαφές που ξεκίνησαν το 1967, ανακάλυψε στο Φράγχθι της Αργολίδος εκτός από ταφή ηλικίας 12.000 ετών, υπολείμματα προϊστορικής αλιείας και κομμάτια από οψιδιανό (ή οψιανό).
Ο οψιανός είναι σκληρό υαλώδες ηφαιστειακό υλικό με μικρή περιεκτικότητα σε νερό (το χρώμα του δεν αποτελεί μέρος του ορισμού του). Η υψηλή ποιότητα του οψιανού της Μήλου (σε σχέση με τον οψιανό άλλων περιοχών του Αιγαίου όπως της Λέσβου ή της Καππαδοκίας) οφείλεται στην αφυέλωσή του λόγω της παλαιότητός του στο μέσο Μειόκαινο (περί τα 10 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα)· ο οψιανός εξαλλοιώνεται σε λεπτοκρυσταλλικό ρυολίτη, σε πισσόλιθο (pitchstone) ή σε περλίτη. Το συγκεκριμένο είδος οψιδιανού δεν είναι ντόπιο προϊόν, αλλά βρίσκεται μόνο στην περιοχή της Φυλακωπής της Μήλου.
Ο οψιανός είναι σκληρό υαλώδες ηφαιστειακό υλικό με μικρή περιεκτικότητα σε νερό (το χρώμα του δεν αποτελεί μέρος του ορισμού του). Η υψηλή ποιότητα του οψιανού της Μήλου (σε σχέση με τον οψιανό άλλων περιοχών του Αιγαίου όπως της Λέσβου ή της Καππαδοκίας) οφείλεται στην αφυέλωσή του λόγω της παλαιότητός του στο μέσο Μειόκαινο (περί τα 10 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα)· ο οψιανός εξαλλοιώνεται σε λεπτοκρυσταλλικό ρυολίτη, σε πισσόλιθο (pitchstone) ή σε περλίτη. Το συγκεκριμένο είδος οψιδιανού δεν είναι ντόπιο προϊόν, αλλά βρίσκεται μόνο στην περιοχή της Φυλακωπής της Μήλου.
Η ανακάλυψη αυτή έγινε σε στρώμα του 8.000 π.Χ., γεγονός που αποδεικνύει την ύπαρξη εμπορικών ανταλλαγών τουλάχιστον 10.000 χρόνια πριν από σήμερα.
(Οψιδιανός της ίδιας χρονολογίας έχει βρεθεί στην Χαλκιδική και στην Χοιροκοιτία της Κύπρου).
[ΠΗΓΗ κειμένων : Χρήστος Δ. Λάζος : “ΝΑΥΤΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ” εκδόσεις ΑΙΟΛΟΣ, http://www.ancientgr.com και άρθρο των κ.κ. Χ.Β. Χαρίση, P. Durand, Μ. Αξιώτη, Τ.Β. Χαρίση (ερευνητές) στο περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.76 (Ιουλ. – Σεπτ. 2000) σελ. 83. Οι φωτογραφίες προέρχονται από την διεύθυνση: http://www.fhw.gr/chronos/01/gr/].
8.000 π.Χ. – Αποθήκευση σπόρων φυτών – Φράγχθι Αργολίδας
Ανασκαφικές δραστηριότητες στο Φράχθι έφεραν στο φως τεράστια συγκέντρωση σπόρων φυτών που χρονολογείται λίγο μετά το 8.000 π.Χ.
Δεν αποκλείεται την εποχή εκείνη να πραγματοποιήθηκε η απαρχή της πρώιμης “νεολιθικοποίησης” του ελληνικού χώρου.
Δεν αποκλείεται την εποχή εκείνη να πραγματοποιήθηκε η απαρχή της πρώιμης “νεολιθικοποίησης” του ελληνικού χώρου.
[ΠΗΓΗ κειμένου : Άρθρο του Αδαμάντιου Σάμψων στο περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.61 (Οκτ. – Δεκ. 1996) σελ. 46].
7.300 π.Χ. – Παρουσία ευρωπαίου στην Αμερική – ΒΔ. Η.Π.Α.
Ο “άνθρωπος του KENNEWICK” ανακαλύφθηκε το 1996 στην ομώνυμη περιοχή της πολιτείας της Ουάσιγκτων των Η.Π.Α. και παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον αφού το κρανίο του είναι ευρωπαϊκού τύπου (caucasian).
Οι έρευνες καθυστερούν λόγω δικαστικών διαμαχών ανάμεσα στους επιστήμονες και τους αυτόχθονες ιθαγενείς Ινδιάνους, οι οποίοι θεωρούν την εκταφή των νεκρών τους ως ιεροσυλία.
ΠΗΓΗ κειμένου: Εφημερίδα “ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ” φ.28 (Ιούν. 1999) σελ. 24].
«Science daily »……….Dr. Hugh Berryman, research professor, was one of only 11 experts from across the United States to scrutinize the bones of Kennewick Man, a 9,300-year-old skeleton found 10 years ago along the Columbia River at Kennewick, Wash
Το 1998 ο καθηγητής κ. Γ. Χουρμουζιάδης δήλωσε πως είναι αδύνατη η δημοσίευση του κειμένου του Δισπηλιού που ήρθε στο φως το 1994, λόγω του ότι η ξύλινη επιγραφή …καταστράφηκε. Το περίεργο είναι πως 7. 258 χρόνια περίμενε η …επιγραφή για να τη δει ο κ. καθηγητής και μόλις την είδε …κονιορτοποιήθηκε. Είναι εμφανές πως η όποια επίσημη δημοσίευσή της θα ανέτρεπε όλο το …ιστορικό σκηνικό περί ανακάλυψης της γραφής, της αποτύπωσης της έναρθρης φωνής του ανθρώπου με γράμματα (και όχι με ιδεογράμματα) και μάλιστα στο γεωγραφικό χώρο της Ελλάδας, στο γεωγραφικό χώρο της Ευρώπης… Θα ανατρέπονταν δηλαδή η θεωρία πως οι Έλληνες- όπως μας διδάσκουν- έλαβαν και αυτοί, το φως εξ …ανατολάς ( από βαβυλώνιους, σουμέριους, φοίνικες κλπ. !!) και θα έπρεπε να καλύψουν το μεγάλο κενό των τεσσάρων χιλιάδων χρόνων, όταν δηλαδή, οι ανατολικοί λαοί εκφράζονταν με ιδεογράμματα, οι Έλληνες έγραφαν με συλλαβές όπως σήμερα… Είναι καταφανές ότι αυτό δηλώνει πρώιμο στάδιο σκέψης και πολιτισμού. Σύμφωνα με τη σημερινή θεωρία – αυτή που διδάσκεται και στα ελληνικά σχολεία οι Έλληνες έμαθαν γραφή περί το 800 π.Χ. από τους …Φοίνικες. Εκείνο που δεν μπορούν να μας εξηγήσουν πως είναι δυνατόν η ελληνική γλώσσα να έχει 800.000 λήμματα, πρώτη γλώσσα στον πλανήτη, όταν η αμέσως επόμενη έχει 250.000 λήμματα. Πως είναι δυνατόν να γράφηκαν τα Ομηρικά έπη περί το 800 π.Χ. όταν δηλαδή έμαθαν να γράφουν οι Έλληνες;
Παρουσιάστηκαν ξαφνικά οι αρχαίοι Έλληνες στο ιστορικό προσκήνιο τον 8ο αιώνα π.Χ., με γλώσσα εκατοντάδων χιλιάδων λημμάτων, που για να δημιουργηθεί απαιτείται γλωσσική προϊστορία τουλάχιστον 10.000 ετών (σύμφωνα με επίσημη αμερικανική γλωσσολογική έκθεση). Η αγγλική γλώσσα είναι 1.600 ετών και έχει 48% ελληνικές λέξεις με σύνολο λημμάτων 240.000. Η γερμανική είναι 1.700 ετών και έχει 250.000 λήμματα με ελληνικές λέξεις 46%.
Η ομηρική γλώσσα τι ηλικία έχει;
Έμαθαν να γράφουν οι Έλληνες από τους ανατολικούς λαούς και ξαφνικά έγραψαν τα ομηρικά έπη που έχουν ιστορικό βάθος τριών χιλιάδων ετών; Τι είναι αυτό που φοβίζει τους ιστορικούς;Μήπως γιατί δεν χάθηκαν στη σκόνη της ιστορίας και οι Έλληνες όπως οι Χαναναίοι, οι Σουμέριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Φοίνικες κλπ.;Μήπως η αλήθεια, η πραγματικότητα, αποτελεί εμπόδιο και φόβος στα σχέδια κάποιων ‘εκλεκτών’ που επιδιώκουν την τύφλωση των λαών;
Τι γράφει το δημοσίευμα πριν δεκαπέντε χρόνια:
Το παλιότερο οργανωμένο γραπτό κείμενο που βρέθηκε στη γη της Ευρώπης και χρονολογείται πριν από 7.254 χρόνια(!) από σήμερα αποκαλύφθηκε στη λίμνη της Καστοριάς. Είναι μια ξύλινη πινακίδα με άγνωστο μήνυμα χαραγμένο από ένα νεολιθικό ψαρά ή έμπορο λιμνιαίου προϊστορικού οικισμού στο Δισπηλιό Καστοριάς, γραμμένο δύο χιλιάδες χρόνια πριν από τα γραπτά ευρήματα των Σουμερίων και τέσσερις χιλιάδες χρόνια πριν από τις κρητομυκηναϊκές πήλινες πινακίδες της γραμμικής γραφής.
ΛΙΜΝΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΔΕΞΙΑ ΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΥΠΑΡΧΕΙ Ο ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΟΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΕ Η ΓΡΑΦΗ
Τη συγκλονιστική ανακοίνωση έκανε χθες στη διάρκεια του αρχαιολογικού συνεδρίου για το φετινό ανασκαφικό έργο στη Βόρεια Ελλάδα ο καθηγητής της Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ κ. Γιώργος Χουρμουζιάδης, που αποκάλυψε το ντοκουμέντο στη διάρκεια ανασκαφικής έρευνας το περασμένο καλοκαίρι. Η ξύλινη πινακίδα με την επιγραφή χρονολογήθηκε επακριβώς με τη μέθοδο του άνθρακα-14 στον «Δημόκριτο» στο 5260 (!) π.Χ., δηλαδή στο τέλος της μέσης νεολιθικής περιόδου.
Ο κ. Χουρμουζιάδης με επιστημονικά επιχειρήματα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα χαράγματα της επιγραφής, που είναι οργανωμένα σε στίχους, δεν πρέπει να είναι διακοσμητικά, αλλά «γράμματα» που μπορούν να ενταχθούν στο σύστημα της παλαιοευρωπαϊκής γραφής και μάλιστα στην πρώιμη φάση της. «Είναι το μοναδικό έγγραφο-εύρημα όπου τα σήματα του δεν έχουν ιδεογραφικό χαρακτήρα (με μορφές ανθρώπων, ζώων, του ήλιου κ.ά.) και παρουσιάζουν προχωρημένο χαρακτήρα αφαίρεσης, άρα είναι προϊόν διανοητικής επεξεργασίας», είπε ο κ. Χουρμουζιάδης.
Η ανακοίνωση του μοναδικού προϊστορικού ευρήματος εντυπωσίασε τους αρχαιολόγους-συνέδρους, ενώ ο κ. Χουρμουζιάδης διατύπωσε το ερώτημα: «θα μπορέσουμε, άραγε, να μάθουμε ποτέ αν αυτά τα σήματα ήταν η πρώτη αρχή ενός διηγηματικού λόγου ή του λόγου μιας εξουσίας;». / Δημοσίευμα της εφημερίδας «Τα Νέα»15.02.1994συγγραφέας Γιώργος Εχέδωρος
7.000 – Νεολιθικός οικισμός – Νέα Νικομήδεια Μακεδονίας
Άποψη του οικισμού της Νέας Νικομήδειας ΔΕΞΙΑ ΑΕΡΟΦΩΤ. ΑΡΧΑΙΟΛ ΒΡΕΤ. 1963
Εξαιρετική σημασία για την ελληνική προϊστορία έχει η διεύρυνση των ορίων του αρχαιοτέρου νεολιθικού πολιτισμού ως τη μακεδονική Νέα Νικομήδεια (Νομός Ημαθίας – περιοχή Βεροίας).
Από την κεραμική φαίνεται ότι ο σπουδαίος αυτός συνοικισμός χρονολογείται στην ώριμη φάση της αρχαιοτέρας νεολιθικής.
Τα αγγεία της περιόδου μοιάζουν με ανάλογα της Θεσσαλίας.
Την ίδια εποχή ακμάζουν (στο προκεραμικό στάδιο) και η Κνωσσός, η Άργισσα, η Ελάτεια κλπ.
Η Νέα Νικομήδεια στη Μακεδονική γη καθώς και η Χοιροκοιτία της Κύπρου αποτελούν τις αρχαιότερες πόλεις με αυξημένη οικιστική δομή και οργάνωση στον κόσμο.
Η ανασκαφή έδωσε πολύτιμα στοιχεία για την αρχιτεκτονική και την διάταξη των οικημάτων.
Τα σπίτια ήταν χτισμένα με έναν σκελετό από δοκάρια και κλαδιά που στήριζε τοίχους από πηλό.
Η κάτοψη είναι τετράγωνη και οι διαστάσεις δείχνουν ευρύχωρα οικήματα (μήκος και πλάτος 8 μ. ενίοτε όμως ως 12 μ.).
Από λείψανα εσωτερικών δοκών συμπεραίνεται ότι η στέγη ήταν κεκλιμένη προς τις πλευρές.
Καλλιτεχνική αναπαράσταση πασσαλόπηκτου οικήματος στην Νέα Νικομήδεια
Από αυτόν τον συνοικισμό προέρχονται οι περισσότερες ταφές της αρχαιοτέρας νεολιθικής.
Κατά κανόνα οι νεκροί ενταφιάζονται σε αβαθή ορύγματα χωρίς κτερίσματα και χωρίς καμμιά ιδιαίτερη φροντίδα.
Η στάση των περισσοτέρων σκελετών είναι η γνωστή συνεσταλμένη.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακή φαίνεται η ταφή μιας μητέρας με δύο παιδιά, στο ίδιο όρυγμα.
Η οικονομία ήταν βασικά γεωργική – αναμφισβήτητη και τεκμηριωμένη η καλλιέργεια δημητριακών- και κτηνοτροφική.
Οστά εξημερωμένων προβάτων, βοδιών και χοίρων βρέθηκαν άφθονα, καθώς και ψαριών.
Ειδώλιο βατράχου από πράσινη πέτρα. (Μουσείον Βεροίας).
ΠΗΓΗ κειμένων και φωτογραφιών : http://www.ancientgr.com, “Ιστορία Ελληνικού Έθνους” της Εκδοτικής Αθηνών Τόμος Α’ σελ. 56 – 60 και http://www.fhw.gr/chronos/01/gr/].
7500 -6500 π.Χ. Κυκλάδες κατοικημένες ήδη από τη Μεσολιθική Εποχή *
Σύμφωνα με τα τελευταία ευρήματα των ανασκαφών (Κύθνος 1972) οι Κυκλάδες ήταν κατοικημένες ήδη από τη Μεσολιθική Εποχή (7500 6500 π.Χ. περίπου). Τα ευρήματα (Κεφάλα Κέας, Σάλιαγκος) από την αμέσως επόμενη περίοδο, τη Νεολιθική, αποδεικνύουν πως οι άνθρωποι της εποχής ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Σαν πρώτοι κάτοικοι των νησιών αναφέρονται Κάρες, Λέλεγες, Φοίνικες, όλοι μικρασιατικής προέλευσης, που μετακινούνταν στο χώρο του Αιγαίου. Μαζί τους φέρνουν το χαλκό από τον οποίο κατασκευάζονταν όπλα, εργαλεία και αντικείμενα καθημερινής χρήσης.
Στη διάρκεια της 3ης π.Χ. χιλιετίας οι Κυκλάδες θα αναπτύξουν ένα μοναδικό πολιτισμό, που θα ακτινοβολήσει στο χώρο του Αιγαίου, τον Κυκλαδικό Πολιτισμό, που διαιρείται σε τρεις φάσεις: την Πρωτοκυκλαδική (3200-2000 π.Χ.), τη Μεσοκυκλαδική (2000-1550 π.Χ.) και την Υστεροκυκλαδική (1550-1100 π.Χ.).
Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του Κυκλαδικού Πολιτισμού έπαιξε η γεωγραφική θέση των νησιών, που διευκολύνει τα ταξίδια και την επικοινωνία με τους γειτονικούς λαούς. Οι ανασκαφές μας βεβαιώνουν ότι οι Κυκλαδίτες είχαν ανεπτυγμένο εμπόριο και ναυτιλία. Στην οικονομική και γενικότερη ανάπτυξη της περιοχής συνέβαλαν τα ορυχεία χαλκού, μολύβδου, χρυσού και αργύρου, που υπήρχαν σε ορισμένα νησιά, καθώς και τα λατομεία της Πάρου και της Νάξου.
Ο Κυκλαδικός πολιτισμός μας είναι γνωστός κυρίως από την Τέχνη του. Η ύπαρξη άφθονου μάρμαρου σε πάρα πολλά νησιά, συντέλεσε στο να δημιουργήσουν οι Κυκλαδίτες εξαιρετικά έργα. Τά πλέον γνωστά και διάσημα έργα τους είναι τα λεγόμενα “ειδώλια”.Τα ειδώλια είναι μικρά αγάλματα και προκαλούν ακόμη και σήμερα ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί μοιάζουν πολύ με τις σχηματοποιημένες μορφές της σύγχρονης γλυπτικής.
http://www europe greece com/article.php?i=789
7.000 π.Χ. – Νεολιθική γεωργική καλλιέργεια – Μακεδονία, Θεσσαλία, Κύπρος
Η ανάπτυξη της γεωργίας στον ελλαδικό – αιγαιακό χώρο σημειώνεται κατά την 7η χιλιετία π.Χ. και εγκαινιάζει, μαζί με την κτηνοτροφία, το παραγωγικό στάδιο οικονομίας.
Τα είδη που καλλιεργούνται συστηματικά από την Προκεραμική Nεολιθική είναι το μονόκοκκο και δίκοκκο σιτάρι και το κριθάρι. Η μελέτη απανθρακωμένων σπόρων από οικισμούς της Mακεδονίας, Θεσσαλίας, Aργολίδας και Kρήτης δείχνει ότι κατά τις πρώτες περιόδους της Νεολιθικής απαντά συχνότερα το δίκοκκο σιτάρι, ενώ παράλληλα καλλιεργούνται και όσπρια (φακή, μπιζέλια). Από την Αρχαιότερη Νεολιθική καλλιεργείται και το λινάρι, σημαντικότατη πρώτη ύλη για την υφαντουργία.
Από τη Νεότερη Νεολιθική η γεωργία επεκτείνεται με την καλλιέργεια σιταριού αρτοποιίας (Σιταγροί, Σέσκλο), κεχριού (Άργισσα, Xαιρώνεια), σίκαλης (Θαρρούνια Eυβοίας) και βρώμης (Πλατιά Μαγούλα Ζάρκου, Θαρρούνια). Στα όσπρια προστίθενται τα κουκιά (Σέσκλο, Διμήνι, Θαρρούνια), η φάβα και τα ρεβίθια (Διμήνι), εμπλουτίζοντας έτσι τη διατροφή σε φυσικές πρωτεΐνες.
Kατά τη Nεότερη και την Tελική Nεολιθική εντατικοποιείται η καλλιέργεια του κριθαριού, πιθανότατα λόγω της προσαρμοστικότητάς του σε διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες. Στις πρώτες φάσεις της Νεολιθικής καλλιεργείται ευρύτατα το δίστοιχο κριθάρι (Γεντίκι, Σουφλί, Νέα Νικομήδεια, Φράγχθι, Κέα, Κνωσός), ενώ από τη Νεότερη Νεολιθική στη Μακεδονία και τη Θεσσαλία προτιμάται το εξάστοιχο κριθάρι.
Λεπίδες από το Μουσείο Βόλου. Η μεγάλη χρησιμοποιόταν σαν μαχαίρι. Η μικρή εφαρμοζόταν σε ξύλινο οστέινο στέλεχος και γινόταν δρεπάνι για τον θερισμό των δημητριακών.
Από τη μελέτη των φυτικών καταλοίπων συνάγεται ότι τα δημητριακά και τα όσπρια καλλιεργούνται είτε στους ίδιους είτε σε διαφορετικούς αγρούς. Mικτές καλλιέργειες σημειώνονται για παράδειγμα στο Γεντίκι και στην Άργισσα, ενώ στον Πρόδρομο και το Σέσκλο οι καλλιέργειες γίνονται χωριστά. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα είδη σιτηρών και οσπρίων που αναφέρονται δεν καλλιεργούνται το ίδιο σε όλους τους οικισμούς του ελλαδικού χώρου. Στη Νέα Νικομήδεια και τη Μαγούλα Μπαλωμένου προτιμάται για παράδειγμα ένα μόνο είδος σιταριού.
Oι αγροί σκάβονται με λίθινες αξίνες, ενώ η χρήση του αρότρου δεν τεκμηριώνεται αρχαιολογικά στο Αιγαίο πριν από την Πρώιμη εποχή του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.). H συγκομιδή των σιτηρών γίνεται με ξύλινα δρεπάνια, στο στέλεχος των οποίων προσαρμόζονται λεπίδες πυριτόλιθου η μια δίπλα στην άλλη.
Tη διατροφή των νεολιθικών ανθρώπων συμπληρώνουν καρποί και φρούτα που συλλέγονται από φυτά που βρίσκονται στο άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον των οικισμών: βελανίδια, φιστίκια, αμύγδαλα, κορόμηλα, κεράσια, δαμάσκηνα, μήλα, αχλάδια, ελιές, σταφύλια και μούρα. H συστηματική καλλιέργεια της ελιάς και του αμπελιού αρχίζει κατά την εποχή του Χαλκού.
Απανθρακωμένοι κόκκοι σιτηρών. Θεσσαλία (Μουσείο Βόλου)
Μεταξύ των άλλων ευρημάτων της Νέας Νικομήδειας συγκαταλέγονται και οι 2.000 περίπου απανθρακωμένοι σπόροι σίτου, που αποδεικνύουν ότι οι μακρινοί εκείνοι πρόγονοί μας γνώριζαν να καλλιεργούν την γη από την 7η χιλιετία π.Χ. Απανθρακωμένοι κόκκοι σιτηρών βρέθηκαν και σε αρχαιότερα νεολιθικά στρώματα της Θεσσαλίας. Πρόκειται για άμεσες αποδείξεις του γεωργικού χαρακτήρος του αρχαιοτέρου νεολιθικού πολιτισμού του θεσσαλικού κάμπου (έμμεσες υπάρχουν άφθονες : τριπτήρες, μυλόλιθοι κ.ά.).
Οι απανθρακωμένοι κόκκοι αποτελούν τις αρχαιότερες αποδείξεις καλλιέργειας σιτηρών στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Και είναι γνωστό ότι υψηλοί πολιτισμοί αναπτύχθηκαν μόνο στις περιοχές όπου είχε εξασφαλισθεί η καλλιέργεια σίτου (είναι πιο ανθεκτικός, αποθηκεύεται εύκολα, δεν χρειάζεται άρδευση).
Υπάρχουν επίσης λεπίδες από θεριστικά μαχαίρια ή δρεπάνια (με γυαλισμένη μια πλευρά συνήθως, από το θέρισμα δημητριακών). Το συνηθέστερο λίθινο εύρημα της Προκεραμικής είναι μικρά κομμάτια λεπίδων από πυριτόλιθο ή οψιανό. Συνήθως το μήκος τους δεν ξεπερνάει τα δύο εκατοστόμετρα. Τα βασικά εργαλεία πρέπει να ήταν σύνθετα, από περισσότερα δηλ. μικρά κομμάτια πυριτόλιθου ή οψιανού που έμπαιναν σε λαβές ξύλινες ή οστέινες. Στη Θεσσαλία έχει ως τώρα επιβεβαιωθεί η καλλιέργεια δύο ειδών σιταριού, δύο ειδών κριθαριού, καθώς και κεχριού, πίσου, φακής και βίκου. Βρέθηκαν ακόμη μερικά βαλανίδια, που μπορεί να ήταν εδώδιμα. Τα είδη των δημητριακών φαίνονται πολύ πιο κοντά στα σύγχρονα, παρά στις άγριες μορφές τους, όπως τουλάχιστον βεβαιώνουν οι ειδικοί. Επομένως ήταν από καιρό εξημερωμένα και καλλιεργημένα.
Το δίκοκκο σιτάρι και το κριθάρι απαντάται και στη Μικρά Ασία. Το μονόκοκκο σιτάρι και τα όσπρια απαντώνται, σε άγρια μορφή, και στη Νότιο Βαλκανική και στη Μικρά Ασία και σε ολόκληρο τον μεσογειακό χώρο. Φαίνεται πώς καλλιεργήθηκαν από τις άγριες μορφές – ή τουλάχιστον είναι δυνατόν να προέρχονται από ιθαγενείς ποικιλίες.
Απανθρακωμένα μπιζέλια.
Σκοτεινή Θαρρουνίων Ευβοίας.
Φωτογραφικό αρχείο : Εφορείας
Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας. ©YΠΠO
Σκοτεινή Θαρρουνίων Ευβοίας.
Φωτογραφικό αρχείο : Εφορείας
Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας. ©YΠΠO
Απανθρακωμένοι σπόροι από μονόκοκκο σιτάρι και βελανίδια έχουν βρεθεί και σε ειδικούς λάκκους αποθήκευσης και σε ειδικούς αποθηκευτικούς πίθους στον προϊστορικό οικισμό στο Αρχοντικό Γιαννιτσών.
Έχουν βρεθεί επίσης απανθρακωμένα μπιζέλια και στην Σκοτεινή Θαρρουνίων Ευβοίας. Χρονολογούνται στην Nεολιθική εποχή.
Οπωσδήποτε, τα είδη των ζώων και των φυτών που εξημερώθηκαν ή καλλιεργήθηκαν στην Ελλάδα κατά την αφετηριακή φάση της νεολιθικής, είναι τα ίδια με αυτά που συναντούμε στην Μικρά Ασία και την Μέση Ανατολή, γενικότερα.
Θα πρέπει να προσθέσουμε ακόμη ότι στην Θεσσαλία (Άργισσα) βεβαιώθηκε η παρουσία σκύλου και ότι στο Σέσκλο έχουμε αρκετά οστά ψαριών, πράγμα που μαρτυρεί ότι η αλιεία δεν ήταν άγνωστη. Εξ’ άλλου στις παραποτάμιες θέσεις αφθονούν τα όστρεα και σ’ όλους τούς συνοικισμούς βρέθηκαν κοινά σαλιγκάρια.
ΠΗΓΗ κειμένων και φωτογραφιών : http://www.ancientgr.com, http://www.fhw.gr/chronos/01/gr/, άρθρο των Α. Παπαευθυμίου – Παπανθίμου και Α. Πιλάλη – Παπαστερίου (Καθηγήτριες Προϊστορικής Αρχαιολογίας Α.Π.Θ.) στο περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.74 (Ιαν. – Μαρτ. 2000) σελ. 79 και “Ιστορία Ελληνικού Έθνους” της Εκδοτικής Αθηνών Τόμος Α’ σελ. 52 – 60].
7.000 π.Χ. – Νεολιθικός οικισμός Χοιροκοιτίας – Κύπρος
6.800 π.Χ. – Ο πολιτισμός του Σέσκλου – Θεσσαλία
Ο πρώτος «ολοκληρωμένος» πολιτισμός της Ευρώπης έχει γενέτειρα την Θεσσαλική γη.
Ο πολιτισμός του Σέσκλου με τις ακροπόλεις χαρακτηρίζεται από τις «μαγούλες» (γηλόφους) και την ωραία διακόσμηση – κεραμική με τα γραμμικά κοσμήματα και τις πέτρινες σφραγίδες με τα μαιανδροειδή γεωμετρικά σχήματα. Οι ανασκαφικές έρευνες του 20ού αιώνα (1901 – 1902, 1956 – 1977) στο λόφο Καστράκι και τη γύρω του περιοχή πιστοποιούν την κατοίκηση του χώρου από την Προκεραμική Νεολιθική (6.800 – 6.500 π.Χ.) μέχρι την Ύστερη εποχή του Χαλκού (μέσα 2ης χιλιετίας π.Χ.). Αξιοσημείωτη είναι η παρουσία της χαρακτηριστικής για τη Μέση Νεολιθική γραπτής κεραμικής (ερυθρή σε ανοιχτόχρωμη επιφάνεια του αγγείου) στην “ακρόπολη” του Σέσκλου.
[ΠΗΓΗ κειμένων : Περιοδικό “ΔΑΥΛΟΣ” τ.147 (Μάρτιος 1994) και http://www.fhw.gr/chronos/01/gr/
6.600 – 6.200 π.Χ. – Αρχαιότερα (;) δείγματα κινεζικής γραφής – Ανατολική Κίνα
6.500 – 5.800 π.Χ. – Ανθρωπόμορφο αγγείο – Νέα Νικομήδεια Μακεδονίας
ΕΙΔΩΛΙΟ ΓΥΝΑΙΚΟΣ -ΝΙΚΟΜΗΔΕΙΑ
Μέρος των ευρημάτων της Νέας Νικομήδειας αποτελεί το αγγείο με πλαστική απόδοση ανθρώπινης μορφής της Αρχαιότερης Νεολιθικής πολιτιστικής περιόδου (περ. 6500-5800 π.Χ.) και το οποίο βρίσκεται στο Μουσείο Βέροιας
ΠΗΓΗ κειμένου και φωτογραφίας : http://www.fhw.gr/chronos/01/gr/].
6.500 – 5.800 π.Χ. – Αρχαιότερο αποτύπωμα υφαντού σε ελλαδικό χώρο – Σιταγροί Δράμας
Βάση αγγείου με αποτύπωμα υφάσματος. Aρχαιότερη Nεολιθική εποχή (περ. 6500-5800 π.X.).
Mουσείο Δράμας Φ 1439. ΥΠΠΟ/ΤΑΠ.
6.000 π.Χ. – Ψευδόστομος αμφορέας – Ορχομενός Βοιωτίας
Οι συστηματικές ανασκαφές που κατά καιρούς ανέλαβαν οι Γερμανοί καθηγητές Αρχαιολογίας Γουλιέλμος Δαίρπφελντ, Εριχ Μπούλλε, Αντολφ Φουρτβαίνγκλερ και Εμιλ Κούντσε, έφεραν στο φως ψευδόστομο αμφορέα με την αρχαιότερη μέχρι τώρα απόδειξη γραφής (σύμβολα κεραμέων ;) εις τον χώρο της ηπειρωτικής Ελλάδος
ΠΗΓΗ κειμένου και φωτογραφίας : Κωνσταντίνος Πλεύρης : “ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΑΛΦΑΒΗΤΟΝ” εκδόσεις ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ].
6η χιλιετία π.Χ.- Αρχαιότερο πλοίο – Σωζόπολη Βουλγαρίας
6.000 – 3.500 π.Χ. – Νεολιθικά ευρήματα – Ροδοχώριον Ημαθίας
6.000 – 3.000 π.Χ. – Βραχογραφίες Παγγαίου – Καβάλα
6.000 – 3.000 π.Χ. – Οστέινα εργαλεία – Σπήλαιο Γερανίου Ρέθυμνο
Οι μακρόχρονες συστηματικές αρχαιολογικές έρευνες στην Κρήτη ανακάλυψαν στοιχεία που βεβαιώνουν για την ύπαρξη ζωής από την 6η χιλιετία π.Χ.(Νεολιθική Εποχή 6.000-2.600 π.Χ.). Τα λιγοστά λείψανα φανερώνουν ότι ο νεολιθικός άνθρωπος της Κρήτης, όπως και στην υπόλοιπη ανατολική Μεσόγειο, χρησιμοποιούσε εργαλεία από πέτρα, κόκαλο ή οψιανό της Μήλου και σκεύη από πηλό.
Στη σπηλιά του Γερανίου βρέθηκε ένας λάκκος γεμάτος με κόκαλα ζώων και δίπλα ένα πλήθος από μικρά και μεγάλα οστέινα εργαλεία. Η λείανση εξάλλου των πέτρινων εργαλείων δίνει ένα ιδιαίτερο χρώμα στις ποταμίσιες με πολύχρωμες φλεβώδεις πέτρες. Πελέκια σφύρες με τρύπα στη μέση για ξύλινο κοντάκι, είναι τα κυριότερα όπλα του νεολιθικού ανθρώπου. Παράλληλα, κοινές είναι οι λεπίδες από οφιανό (ηφαιστειακή πέτρα της Μήλου και Νισύρου).
ΠΗΓΗ ΚΑΘΗΓ.ΤΕΧΝΟΛΙΓΙΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΕΪΜΠΕΚΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ . ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΟΛΙΘΙΚΟ ΟΙΚΙΣΜΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΝΙΚΟΜΗΔΕΙΑΣ ΗΜΑΘΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ” κ. Γιάννη Α. Μελετίδη. ΕΚΔΟΣΗ: TYPE PRESS, Νίκος Καραμανλίδης, Ν. Νικομήδεια Ημαθίας, τηλ. 23310-90234, 90339 ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ “Τα σπήλαια της Ελλάδας” Άννας Πετροχείλου εκδ. Εκδοτικής Αθηνών 1994 (από όπου προέρχονται και οι δύο εικόνες με τις βραχογραφίες)”Τουριστικός οδηγός νεολιθικού μουσείου Δυρού” εκδ. Ταμείου Αρχαιολογικών πόρων 1997
6.000 – 3.000 π.Χ. – Νεολιθικός οικισμός Αμφιπόλεως – Μακεδονία
5.800 – 5.300 π.Χ. – Αρχαιότερα ομοιώματα οικιών
6η χιλιετία π.Χ. (β’ μισό) – Ευρήματα Αλμωπίας – Έδεσσα
5.300 π.Χ. – Τήξη μετάλλων
Η κρατούσα έως τώρα γνώμη στην Αρχαιολογία ήθελε τα μέταλλα να έρχονται από την Ανατολή, όπου και έγιναν -πάντα κατά τους ίδιους κύκλους- οι πρώτες καμινεύσεις.
Κάπου λοιπόν στο 4.000 π.Χ. και κάτι εθεωρείτο ότι στην Εγγύς Ανατολή πραγματοποιούνται οι πρώτες χυτεύσεις χαλκού μαζί με την πρώτη χρήση αρότρου, όπως μας πληροφορεί η έκδοση των «Times» με τίτλο «Άτλας της Παγκόσμιας Ιστορίας» και το 3.000 π.Χ. γίνεται η χρήση του ορείχαλκου στην Ταϋλάνδη, το 2.000 π.Χ. έχουμε την πρώιμη μεταλλουργία στο Περού και το μόλις το 650 π.Χ. εισάγεται η σιδηρουργία στην Κίνα μαζί με την Αίγυπτο, που μόλις το 671 π.Χ. αποκτούν την σιδηρουργία, όταν οι Ασσύριοι κατακτούν την Αίγυπτο.
Στην Ελλάδα, πάντα κατά τον «Άτλαντα» των «Times», το 3.000 π.Χ. εξαπλώνεται η χαλκουργία.
Τα λιμνάζοντα ύδατα της “γνώσης” ταράζονται περιοδικά από τις δημοσιεύσεις των ανασκαφικών ευρημάτων και των ανακαλύψεων των αρχαιολογικών αποστολών (ελληνικών και ξένων) που δραστηριοποιούνται στον ελληνικό χώρο.
Από το προσφάτως εκδοθέν από το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων βιβλίο της αρχαιολόγου Ελένης Τσιβιλίκα, με τίτλο «Κοσμήματα της Ελληνικής Προϊστορίας», πληροφορούμεθα ότι ήδη από την Αρχαιότερη Νεολιθική Εποχή (6.500 – 5.800 π.Χ.) υπήρχαν φούρνοι για την ξήρανση των δημητριακών και το ψήσιμο του ψωμιού, όπως στην Νέα Νικομήδεια της Ημαθίας.
Με την ανάπτυξη της πυροτεχνολογίας στους κεραμικούς κλιβάνους για το ψήσιμο των αγγείων σε αναγωγική ατμόσφαιρα, με ελεγχόμενη ροή αέρα και ποσότητας οξυγόνου, καθώς και υψηλή θερμοκρασία, στις νεώτερες φάσεις της Νεολιθικής εποχής, δημιουργήθηκαν οι συνθήκες για την αναγωγή των μεταλλευμάτων, την μετατροπή δηλαδή του μεταλλεύματος σε μέταλλο.
Η επινόηση στην συνέχεια της τεχνητής ενίσχυσης της φωτιάς με φυσητήρες, ώστε να δημιουργηθούν οι υψηλές θερμοκρασίες τήξης των μετάλλων – 1083°C του χαλκού, 1063°C τού χρυσού και 960°C του αργύρου – και η χρήση χωνευτηρίων έκαναν δυνατό τον έλεγχο της διαδικασίας των χημικών μεταβολών, πού μετατρέπουν το μετάλλευμα σε μέταλλο και τελικά, με την χρήση μητρών, σε αντικείμενο.
Ευρήματα διαφόρων φάσεων δείχνουν ότι η διαδικασία αυτή ήταν γνωστή κατά την Νεώτερη (5.300 – 4.500 π.Χ.) και Τελική Νεολιθική (4.500 – 3.300 π.Χ.). Έτσι έχουμε :
Τμήματα πήλινων χοανών με υπολείμματα σκωριών, καθώς και σκωρίες από την Κεφάλα της Κέας προέρχονται από αναγωγή μεταλλευμάτων χαλκού όπως έδειξε η χημική ανάλυση.
Πήλινες χοάνες με υπολείμματα σκωριών από τήξη χαλκού από τους Σιταγρούς (Φάση ΙΙΙ) στην Δράμα.
Δυο χωνευτήρια με σκωρίες τήξης χαλκού από το Γυαλί Νισύρου (Δωδεκάνησα).
Υπολείμματα τήξης μετάλλου και σημαντικά χάλκινα αντικείμενα (εγχειρίδια, ράβδος) κοντά σε μεγάλη εστία – πυρά στο σπήλαιο Αλεπότρυπα Διρού Λακωνίας.
Όλα τα παραπάνω έχουν βρεθεί σε στρώματα της Τελικής Νεολιθικής (4.500 – 3.300 π.Χ.) και πιστοποιούν την επιτόπια κατεργασία τού Χαλκού.
Εκτός από τα χάλκινα υπάρχει και σωρεία ασημένιων αντικειμένων που τοποθετούνται στην Τελική Νεολιθική (4.500 – 3.300 π.Χ.).
Εκτός από τα χάλκινα υπάρχει και σωρεία ασημένιων αντικειμένων που τοποθετούνται στην Τελική Νεολιθική (4.500 – 3.300 π.Χ.).
Ζεύγη αργυρών ενωτίων
από το Διρό
από το Διρό
το αργυρό περίαπτο (φυλαχτό) σε μορφή δαχτυλιόσχημου ειδωλίου, το αργυρό περιδέραιο με τις 170 μικρές χάντρες από ασήμι και τα δυο ζεύγη αργυρών ενωτίων που έχουν κατασκευαστή από σφυρήλατο σύρμα (όλα από το Διρό) και τα οποία βρίσκονται στο Νεολιθικό Μουσείο Διρού,
το ασημένιο περίαπτο από το σπήλαιο της Αμνιστού Ηρακλείου σε μορφή ειδωλίου από σφυρήλατο έλασμα, και
το αργυρό περίαπτο με τραπεζιόσχημο στέλεχος πού φέρει διαμπερή οπή από το σπήλαιο Περιστέρια της Σαλαμίνας (ή αλλιώς Σπήλαιο του Ευριπίδη) που τοποθετείται στα τέλη της Νεωτέρας και τις αρχές της Τελικής Νεολιθικής, περίπου στο 4.500 π.Χ.
Η έκπληξη, όσον άφορά τον τομέα της μεταλλουργίας στον ελληνικό χώρο, προκύπτει από τον θησαυρό των 53 χρυσών νεολιθικών κοσμημάτων, πού ανεκαλύφθη μετά από την κατάσχεσή τους, όταν βρέθηκε στα χέρια αρχαιοκάπηλων. Παραδόθηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στις 3 Οκτωβρίου του 1997.
Για να γίνει πιο σαφής η σημασία του θησαυρού, αρκεί να πούμε ότι μέχρι την ανακάλυψη και κατάσχεσή του το σύνολο των χρυσών αντικειμένων της νεολιθικής περιόδου οποιασδήποτε μορφής πού είχε βρεθεί στον ελλαδικό χώρο ανήρχετο σε λιγότερο από δύο δεκάδες.
Δισκόμορφα ελάσματα
Τα κοσμήματα αυτά είναι δαχτυλιόσχημα περίαπτα, ελάσματα δισκόμορφα σφυρήλατα με οπές, ελάσματα σε σχήμα ταινίας, διάφορα άλλα περίαπτα και χάντρες διαφόρων σχημάτων.
Ο αριθμός των περιάπτων – φυλαχτών ανέρχεται στον αριθμό των 35, εκ των οποίων τα 33 έχουν το σχήμα δακτυλίου.
Είναι κατασκευασμένα από χρυσά ελάσματα σφυρηλατημένα, που είχαν δημιουργηθεί από χύτευση σε ειδικές μήτρες.
Ίχνη γραφής (;)
Το πιο εκπληκτικό δε όλων είναι ένα χρυσό δαχτυλιόσχημο περίαπτο με εγχάρακτα σημεία στην μία του πλευρά, τα οποία μοιάζουν να αποτελούν σημεία γραφής, όπως η αρχαιολόγος Καίτη Δημακοπούλου, στην δημοσίευσή της περί του νεολιθικού θησαυρού στην προαναφερθείσα έκδοση του ΤΑΠ αποδέχεται, τοποθετώντας όμως και ένα ερωτηματικό (?) δίπλα στην λέξη “γραφή”, επειδή περιμένει – θέλουμε να πιστεύουμε – πιο ολοκληρωμένη μελέτη του υλικού και το οποίο τοποθετείται στο 4.500 με 3.300 π.Χ.
Η παρουσία δε μιας τέτοιας μεγάλης ποσότητος χρυσού στον Ελλαδικό χώρο αυτή την εποχή και η πολύ καλή τεχνική πού εφαρμόζεται πάνω στο μέταλλο δηλώνουν καθαρά μία γνώση των κατοίκων του ελλαδικού χώρου πολύ παλαιότερη, όσον άφορα στην μεταλλουργία.
Η απόκτηση του χρυσού προϋποθέτει βέβαια συσσώρευση πλούτου και οργανωμένες σε τάξεις κοινωνίες και εξέλιξη της τεχνογνωσίας ταυτόχρονα σε όλους τους άλλους τομείς δραστηριοτήτων του ανθρώπου.
Όλα δείχνουν μια εντατικοποίηση του εμπορίου, των συγκοινωνιών και πολύ μεγάλη ανάπτυξη γενικότερα του πολιτισμού.
[ΠΗΓΗ κειμένου : Άρθρο του Ευάγγελου Μπεξή στο περιοδικό “ΔΑΥΛΟΣ” τ. 206 (Φεβρ. 1999) σελ. 12919, από όπου και οι φωτογραφίες του χρυσού δαχτυλιόσχημου εγχάρακτου περιάπτου και των δισκόμορφων σφυρήλατων ελασμάτων. Άρθρο της Αλεξάνδρας Μπούνια στο περιοδικό CORPUS τ.2 (Φεβρ. 1999) σελ. 9. Οι φωτογραφίες του χωνευτηρίου χαλκού και των αργυρών ενωτίων προέρχονται από την διεύθυνση http://www.fhw.gr/chronos/01/gr/. Οι χρονολογήσεις για την Νεολιθική Περίοδο, δίδονται βάσει του πρόσφατου καταλόγου του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Ίδρυμα Γουλανδρή, Αθήνα 1996 από το περιοδικό CORPUS, τ.5 (Μάϊ.1999). Οι φωτογραφίες του σφραγιδόλιθου από το Αρχαιολογικό μουσείο Χανίων είναι της Άγνωστης Ελληνικής Ιστορίας
5.300 π.Χ. – Παλαιότερος λιμναίος οικισμός Ευρώπης – Δισπηλιό Καστοριάς
Η ανασκαφική δραστηριότητα του αρχαιολόγου και καθηγητού του ΑΠΘ κ. Γ. Χουρμουζιάδη έφερε στο φως ξύλινη ενεπίγραφη πινακίδα που χρονολογήθηκε με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα 14C και βρέθηκε ότι είναι ηλικίας 7.250 ετών.
Ανεξαρτήτως του χαρακτηρισμού της (οπωσδήποτε Ελληνικής – η ομοιότητα των χαρακτήρων με τη Γραμμική Α είναι οφθαλμοφανής) γραφής που είναι χαραγμένη στην πινακίδα αυτήν και της αποκρυπτογραφήσεώς της, η ανακάλυψή της καταρρίπτει τις θεωρίες περί Φοινικικής ή Ινδοευρωπαϊκής προέλευσης του αλφαβήτου μας και αναδεικνύει την Ελλάδα ως την μοναδική κοιτίδα της γραφής και του πολιτισμού.
ΠΗΓΗ κειμένων : Εφημερίδα Ελευθεροτυπία (31/8/97) και Κώστας Δούκας : “ΑΡΧΑΙΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΓΛΩΣΣΑ” (Φεβρ. 1996), η δε φωτογραφία προέρχεται από την διεύθυνση http://www.ancientgr.com].
5.300 π.Χ. – Παλαιότερο δείγμα γραφής στην Ευρώπη – Δισπηλιό Καστοριάς
ΠΗΓΗ κειμένου : Κώστας Δούκας : “ΑΡΧΑΙΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΓΛΩΣΣΑ” (Φεβρ. 1996), οι φωτογραφίες προέρχονται από άρθρο του Μάνου Μικελάκη (Αρχαιολόγος) στο περιοδικό “CORPUS” τ.15 (Απρ. 2000) σελ. 16].
5.300 π.Χ. – Παλαιότερος πέτρινος «χάρτης» της Ευρώπης – Δισπηλιό Καστοριάς
Ευρέθη από τον συγγραφέα – ερευνητή Κώστα Δούκα σε σωρούς χωμάτων προερχόμενους από τις ανασκαφές της περιοχής.
Είναι διαστάσεων 45*30*15 εκατοστών και φέρει στην επίπεδη πλευρά της πλήθος γραμμικών σημάτων, παρόμοιων με εκείνα της απολιθωμένης πινακίδας.
Το σχήμα της (όπως και αυτό της απολιθωμένης πινακίδας), προσομοιάζει (πάντα κατά την γνώμη του ευρέτη της) με το σχήμα της λίμνης της Καστοριάς της εποχής εκείνης.
ΠΗΓΗ κειμένου και εικόνων : Κώστας Δούκας, “ΑΡΧΑΙΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΓΛΩΣΣΑ” (Φεβρ. 1996)].
Παλαιότερο μουσικό όργανο της ελληνικής χερσονήσου – Δισπηλιό Καστοριάς (5.260 π.Χ.)*
Μεταξύ άλλων, η ανασκαφική δραστηριότητα του αρχαιολόγου και καθηγητού του ΑΠΘ κ. Γ. Χουρμουζιάδη στο Δισπηλιό Καστοριάς έφερε στο φως μια οστέινη φλογέρα και ένα πέτρινο αγαλματίδιο, όλα της αυτής ηλικίας5.300 – 4.500 π.Χ. – Νεολιθικός οικισμός Μακρυγιάλου – Πιερία
Ο οικισμός του Μακρύγιαλου βρίσκεται μισό χιλιόμετρο νότια του ομώνυμου χωριού, στην περιοχή της αρχαίας Πύδνας. Οι ανασκαφές της δεκαετίας του ’90, που έγιναν με αφορμή την επέκταση του εθνικού οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου Αθήνας-Θεσσαλονίκης, αποκάλυψαν το μεγαλύτερο γνωστό οικισμό της Νεότερης Νεολιθικής.
Πρόκειται για έναν επίπεδο οικισμό, που κατοικήθηκε τόσο κατά τις προδιμηνιακές (Νεότερη Νεολιθική Ι) όσο και κατά τις διμηνιακές φάσεις (Νεότερη Νεολιθική ΙΙ). Χαρακτηριστικό είναι ότι οι αρχιτεκτονικές αυτές φάσεις δεν αναπτύσσονται η μια πάνω στην άλλη, όπως συμβαίνει κατά κανόνα στους νεολιθικούς οικισμούς (τούμπα ή μαγούλα), αλλά εκτείνονται η μια δίπλα στην άλλη, φτάνοντας τα 500 στρέμματα. Ο οικισμός ερευνήθηκε σε έκταση 60 στρεμμάτων και αποτελεί τη μεγαλύτερη σε έκταση ανασκαφή νεολιθικού οικισμού στην Ελλάδα. Όμως, δεν υπάρχει πια, μια και τα σύγχρονα έργα έπρεπε να περατωθούν!
Ο οικισμός της Νεότερης Νεολιθικής Ι (Μακρύγιαλος Ι) αποτελείται από αραιά κτισμένες, κυκλικές ή ελλειψοειδείς πασσαλόπηκτες καλύβες με υπόγεια, σκαμμένα στο έδαφος. Το δάπεδο των οικημάτων αποτελούν κορμοί δένδρων που σκεπάζουν τα υπόγεια. Ο οικισμός περιβάλλεται από διπλή τάφρο. Η εσωτερική αποτελείται από λάκκους σε αλυσιδωτή διάταξη και έχει μέγιστο πλάτος 4,5 και μέγιστο βάθος 3,5 μέτρα. Η εξωτερική τάφρος έχει σχήμα V και είναι μικρότερη. Μετά την εγκατάλειψη του τμήματος αυτού του οικισμού, οι τάφροι χρησιμοποιούνται για ταφές αλλά και για απορρίμματα. Ανάμεσα στις δυο φάσεις μεσολάβησε πιθανότατα προσωρινή εγκατάλειψη του οικισμού.
Κατά τη Νεότερη Νεολιθική ΙΙ -φάση Κλασικό Διμήνι (Μακρύγιαλος ΙΙ)- κατασκευάζονται, σε πυκνή διάταξη, οικήματα όμοιου τύπου που η διάμετρός τους φτάνει τα 5 μέτρα. Στο υπόγειο ενός απ’ αυτά βρέθηκαν μάλιστα αποθηκευτικά αγγεία. Οι τροφοπαρασκευαστικές κατασκευές (εστίες), καθώς επίσης και οι χώροι εργασίας για εξειδικευμένες εργασίες (μεταλλουργία) βρίσκονται έξω από τα σπίτια. Σε κάποια χρονική στιγμή της φάσης Μακρύγιαλος ΙΙ χρησιμοποιούνται και ορθογώνια κτίσματα, όπως επίσης και ένα αψιδωτό κτήριο μήκους 15 μέτρων, που ίσως να μην ήταν και το μοναδικό του οικισμού. Ο οικισμός περιβάλλεται και στη φάση αυτή από προστατευτικές τάφρους.
Αμέτρητη κεραμική, 10.000 εργαλεία από οψιανό και πυριτόλιθο, 8000 εργαλεία από λειασμένο λίθο (αξίνες, πελέκεις, σμίλες κ.λπ.), 240 πήλινα και μαρμάρινα σχηματοποιημένα ειδώλια, δακτυλιόσχημα περίαπτα από μάρμαρο (Μακρύγιαλος Ι) και χαλκό (Μακρύγιαλος ΙΙ), κοσμήματα από οστό και όστρεα (σπόνδυλος, cardium) και 72 χάλκινα αντικείμενα (χάντρες, περόνες, οπείς, σφυρηλατημένα σύρματα και ελάσματα) ξετυλίγουν όλο το φάσμα των οικονομικών δραστηριοτήτων της μεταλλασσόμενης κοινωνίας της Νεότερης Νεολιθικής.
Συστήματα Παραγωγής και Χρήσης του Οψιανού στην Νεολιθική Θεσσαλία.
Oλοκληρώθηκε η εκπόνηση του ερευνητικού προγράμματος απο τη συνεργάτιδα του Εργαστηρίου Dr. Ε. Καρίμαλη, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Institute of Aegean Prehistory (Instap). Στόχος του προγράμματος ήταν η διερεύνηση των συστημάτων παραγωγής και διακίνησης οψιανού και σοκολατί πυριτόλιθου στην Θεσσαλία και τις Κυκλάδες κατά τα τελευταία στάδια της Νεολιθικής περιόδου. Βασική επιδίωξη της έρευνας ήταν η ανάδειξη των παραμέτρων (απόσταση από την πηγή της πρώτης ύλης, τρόπος παραγωγής, πολιτισμική τοπογραφία κα.) που επηρέασαν τη δομή και τη λειτουργία τους.Η ανάλυση των λιθοτεχνιών πραγματοποιήθηκε με τη μελέτη και ανασύσταση της “αλυσίδας κατασκευής” (‘reduction sequence’). Η έρευνα περιέλαβε την καταλογράφηση, μακροσκοπική εξέταση, ταξινόμηση και στατιστική ανάλυση των δειγμάτων. Με τον τρόπο αυτό έγινε εφικτός ο προσδιορισμός της φάσης κατασκευής στην οποία ανήκει κάθε τέχνεργο.
Η ανάλυση των λιθοτεχνιών επιβεβαίωσε την ύπαρξη ενός διττού τρόπου παραγωγής και διακίνησης στη Θεσσαλία:
* Το δίκτυο οψιανού που καλύπτει την νοτιο-ανατολική ακτή και την ενδοχώρα της Θεσσαλίας &
* το δίκτυο σοκολατί πυριτόλιθου που καλύπτει την δυτική Θεσσαλία (πεδιάδα της Καρδίτσας).
Άν και τα δίκτυα αυτά ήταν γνωστά από την Πρώϊμη Νεολιθική περίοδο (θέσεις Αχίλλειον και Πρόδρομος), η σημασία και η έκταση των συστημάτων αυτών δεν είχε ποτέ τονιστεί. Τα αποτελέσματα του προγράμματος μας επιτρέπουν για πρώτη φορά να κατανοήσουμε τις παραμέτρους οργάνωσης των δικτύων αυτών και να επιβεβαιώσουμε την παρουσία τους σε όλη την διάρκεια της Νεολιθικής περιόδου. Είναι ενδιαφέρον ότι άν και το δίκτυο διακίνησης του οψιανού κατα τις τελευταίες φάσεις της Νεολιθικής περιόδου είχε επεκταθεί προς τον βορρά (περιοχή Μακεδονίας), εντούτοις δεν επεκτάθηκε στη δυτική Θεσσαλία, όπου ο σοκολατίς πυριτόλιθος παρέμεινε η κύρια πρώτη ύλη για την παραγωγή λεπίδων.
Γενικά, η ποσότητα του οψιανού φθίνει από την ακτή προς την ανατολική θεσσαλική πεδιάδα και είναι σχετικά μικρή όσο κανείς απομακρύνεται στις θέσεις της δυτικής θεσσαλικής πεδιάδας, ενώ αντίστροφα ο σοκολατίς πυριτόλιθος εμφανίζει μία πτωτική τάση όσο πλησιάζει κανείς προς την ακτή. Το παρόν ερευνητικό πρόγραμμα επιβεβαίωσε την άποψη ότι η απόσταση από την ακτή δεν αποτελεί την κύρια παράμετρο που καθορίζει τον βαθμό συμμετοχής μιάς αρχαιολογικής θέσης στο δίκτυο παραγωγής και διακίνησης οψιανού κατά τις τελευταίες φάσης της Νεολιθικής περιόδου.
ΠΗΓΗ Εργαστήριο Γεωφυσικής – Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης & Αρχαιοπεριβάλλοντος
6η χιλιετία π.Χ. (τέλη) – Νεολιθικός οικισμός – Σαμοθράκη
5.150 π.Χ. – Βυθισμένη νεολιθική πόλη – Σινώπη Πόντου
5η χιλιετία π.Χ. (αρχές) – Αρχαιότερο δείγμα οργανωμένου συστήματος γραφής στον κόσμο – Γιαννιτσά
5η χιλιετία π.Χ. – Νεολιθικός οικισμός – Διμήνι Θεσσαλίας
Στα αρχαιολογικά κατάλοιπα του οικισμού (αρχιτεκτονική, κεραμική, εργαλεία, ειδώλια, κοσμήματα) καταγράφονται για πρώτη φορά όλα τα χαρακτηριστικά της Nεότερης Nεολιθικής II στη Θεσσαλία (4800 – 4500 π.Χ.).
Χαρακτηρίστηκε από τους πρώτους ερευνητές της ελληνικής Προϊστορίας ως «πολιτισμός Διμηνίου».
Ευρέθη κεραμικός κλίβανος εργαστηρίου κεραμικής ο οποίος αποτελείται από ένα κυκλικό λίθινο θεμέλιο, που ορίζει το χώρο στον οποίο στοιβάζονταν τα στεγνά, ήδη διακοσμημένα αγγεία. Στη συνέχεια τα αγγεία σκεπάζονταν πλήρως με κλαδιά.
H επιφάνεια των κλαδιών στεγανοποιείτο με μάζες νωπού πηλού, ώστε να μπορέσει στη συνέχεια να ελεγχθεί η θερμοκρασία όπτησης (850οC).
Τα κοσμήματα (βραχιόλια, περίαπτα, χάντρες) από όστρεο σπονδύλου (οικία N), τα δακτυλιόσχημα περίαπτα, οι αιχμές βελών από οψιανό της Mήλου και τα μέταλλα είναι χαρακτηριστικό δείγμα ανάπτυξης της κοινότητος αυτής.
Ο τύπος του λαβύρινθου στην κατασκευή του οικισμού είναι χαρακτηριστικά παρόμοιος με τους αντίστοιχους λαβύρινθους των Κρητομινωϊτών και φυσικά του Δίσκου της Φαιστού.
Νεώτερες μελέτες δείχνουν να διαφωνούν με την συγκεκριμένη ερμηνεία της ρυμοτομίας του οικισμού, θεωρώντας ότι οι λίθινοι περίβολοι του Διμηνίου δε φαίνεται να ακολουθούν ένα προκαθορισμένο σχέδιο, αλλά ότι υπακούουν στις πρακτικές ανάγκες των κατοίκων του. Έτσι, πιθανότατα να συνδέονται με τη σταδιακή ανάπτυξη του οικισμού, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες στέγασης του πληθυσμού που αυξάνεται συνεχώς στην ευρύτερη περιοχή κατά τη διάρκεια της Νεότερης Νεολιθικής.
Κατά την Πρώιμη εποχή του Xαλκού η οικία 13 του κεντρικού περιβόλου θα επεκταθεί, οι δίοδοι προς την κεντρική αυλή φραχθούν και ο λόφος θα χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά από μια οικογένεια.
ΠΗΓΗ κειμένων : http://www.fhw.gr/chronos/01/gr/ – περιοδικό “ΔΑΥΛΟΣ” τ.147 (Μάρτ. 1994), άρθρο της Δήμητρας Σταματελοπούλου στο περιοδικό “CORPUS” τ.5 (Μάιος 1999) σελ. 16 και ΧΡΗΣΤΟΣ Κ. ΤΣΟΥΚΑΣ : “ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ – Η ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ” εκδόσεις ALDEBARAN από όπου και η εικόνα του οικισμού].
5.000 – 4.500 π.Χ. – Επιγραφή Σποράδων – Γιούρα της Αλοννήσου – Σποράδες
Βρέθηκε στις ανασκαφές στην Σπηλιά του Κύκλωπος στην ερημονησίδα Γιούρα της Αλοννήσου από τον έφορο αρχαιοτήτων κ. Α. Σάμψων.
Πρόκειται για όστρακο (θραύσμα αγγείου) πάνω στο οποίο είναι χαραγμένα σύμβολα γραφής.
Η δε χρονολόγηση του ευρήματος έγινε με την μέθοδο της στρωματογραφίας.
Τα σήματα αυτής της γραφής μοιάζουν με τα γράμματα του Ελληνικού Αλφάβητου που υποτίθεται ότι «εμφανίστηκαν» γύρω στο 800 π.Χ.
Τα χαράγματα στο όστρακο δεν σχετίζονται με κανένα γνωστό είδος εγχάρακτης διακοσμήσεως, αποτελούν σαφή σύμβολα γραφής και έγιναν στην αρχική επεξεργασία του αγγείου. Μετά το αγγείο ψήθηκε και έτσι τα χαραγμένα σύμβολα έμειναν για πάντα.
Επομένως τα σύμβολα γραφής χρονολογούνται την εποχή κατασκευής του αγγείου (5.000-4.500 π.Χ.) και αποτελούν μία συνειδητή ενέργεια του κεραμέως
Στην φωτογραφία τα γράμματα Α Υ Δ είναι ευδιάκριτα (αρχικά της αρχαιότατης λέξεως “ΑΥΔΗ” (= φωνή) σύμφωνα με μερικούς ερευνητές).
[ΠΗΓΗ κειμένου http://www.ancientgr.com].
Tσουκαλιά, Αλοννήσου
Γεωφυσικές διασκοπήσεις πραγματοποιήθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο Τσουκαλιά, Αλονήσου, με τη συνεργασία του University of N
ebraska-Lincoln (καθ. Έφη Αθανασσοπούλου) και την 13η Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων του Βόλου (κα. Αργυρώ Ιτζεσσίλογλου και κα. Λίτσα Σκαφιδά). Τό πρόγραμμα έλαβε χώρα κατα τη διάρκεια 24 Ιουνίου – 7 Ιουλίου 1999. Στόχος των γεωφυσικών ερευνών ήταν ο εντοπισμός και η χαρτογράφηση σημαντικών υπεδάφειων στόχων.
Το πρόγραμμα των γεωφυσικών διασκοπήσεων συμπεριέλαβε διάφορες τεχνικές διασκοπήσεων υψηλής ανάλυσης με σκοπό τον εντοπισμό λειψάνων τα οποία σχετίζονται με την εργαστηριακή δραστηριότητα στο χώρο αυτό κατά τους αρχαίους χρόνους. Περίπου 4.000 τετραγωνικά μέτρα διερευνήθηκαν με μαγνητικές και ηλεκτρομαγνητικές τεχνικές. Στις γεωφυσικές έρευνες χρησιμοποιήθηκαν ένα διαφορικό μαγνητόμετρο ροής για τη μέτρηση της κατακόρυφης βαθμίδας της κάθετης συνιστώσας του μαγνητικού πεδίου της γής (Geoscan FM36 – Fluxgate Gradiometer), ένα διαφορικό μαγνητόμετρο Καισίου (SM-4G) για τη μέτρηση της κατακόρυφης και οριζόντιας βαθμίδας της συνισταμένης του μαγνητικού πεδίου της γης και ένα όργανο Geonics EM31 για τη μέτρηση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας και μαγνητικής επιδεκτικότητας του εδάφους για τις ηλεκτρομαγνητικές τεχνικές.
Τα αποτελέσματα των γεωφυσικών διασκοπήσεων φανέρωσαν έναν αριθμό υποψήφιων υπεδάφειων στόχων που ενδέχεται να σχετίζονται με τις δραστηριότητες στον αρχαιολογικό χώρο. Μία ισχυρή μαγνητική ανωμαλία υποδεικνύει την παρουσία μιας εκτεταμένης αρχιτεκτονικής δομής, η οποία αποτελείται από τρία τμήματα και είναι πολύ πιθανόν να σχετίζεται με την παρουσία ενός κλιβάνου. Πειράματα που έγιναν στην συγκεκριμένη περιοχή με διαφορετικές τεχνικές και πυκνή δειγματοληψία (0.25-1m) επιβεβαίωσαν την ύπαρξη της δομής και έδωσαν πολύτιμες πληροφορίες για τις διαστάσεις (~20m x 5m) και τον προσανατολισμό της. Άλλοι υποψήφιοι στόχοι συνδέονται με την πιθανή παρουσία μικρότερων κλιβάνων και αποθετών κεραμικής.
Τα αποτελέσματα των γεωφυσικών διασκοπήσεων φανέρωσαν έναν αριθμό υποψήφιων υπεδάφειων στόχων που ενδέχεται να σχετίζονται με τις δραστηριότητες στον αρχαιολογικό χώρο. Μία ισχυρή μαγνητική ανωμαλία υποδεικνύει την παρουσία μιας εκτεταμένης αρχιτεκτονικής δομής, η οποία αποτελείται από τρία τμήματα και είναι πολύ πιθανόν να σχετίζεται με την παρουσία ενός κλιβάνου. Πειράματα που έγιναν στην συγκεκριμένη περιοχή με διαφορετικές τεχνικές και πυκνή δειγματοληψία (0.25-1m) επιβεβαίωσαν την ύπαρξη της δομής και έδωσαν πολύτιμες πληροφορίες για τις διαστάσεις (~20m x 5m) και τον προσανατολισμό της. Άλλοι υποψήφιοι στόχοι συνδέονται με την πιθανή παρουσία μικρότερων κλιβάνων και αποθετών κεραμικής.
ΠΗΓΗ Εργαστήριο Γεωφυσικής – Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης & Αρχαιοπεριβάλλοντος
5.000 – 4.500 π.Χ. – Νεολιθικός οικισμός – Φτελιά Μυκόνου
Ανασκαφή λόφου όπου υπήρξε οικισμός μεγάλης αρχαιολογικής και ιστορικής αξίας με αποκάλυψη τριών οικοδομικών φάσεων με μεγάλα κτήρια, με τοίχους μεγάλου πάχους και με μία μεγάλη επίχωση δύο μέτρων.
Τα πολύ σημαντικά ευρήματα, που περιλαμβάνουν εκατοντάδες αιχμές από βέλη και καμάκια, δείχνουν αλιευτικές δραστηριότητες και κυνήγι.
Η ανασκαφή γίνεται με συλλογική συνεργασία πολλών επιστημόνων (συμπεριλαμβανομένου και του εφόρου αρχαιοτήτων κ. Αδαμάντιου Σάμψων), που μελετούν τα οστά ζώων, τους απανθρακωμένους σπόρους και γενικά το παλαιοπεριβάλλον της περιοχής.
Τα πολύ σημαντικά ευρήματα, που περιλαμβάνουν εκατοντάδες αιχμές από βέλη και καμάκια, δείχνουν αλιευτικές δραστηριότητες και κυνήγι.
Η ανασκαφή γίνεται με συλλογική συνεργασία πολλών επιστημόνων (συμπεριλαμβανομένου και του εφόρου αρχαιοτήτων κ. Αδαμάντιου Σάμψων), που μελετούν τα οστά ζώων, τους απανθρακωμένους σπόρους και γενικά το παλαιοπεριβάλλον της περιοχής.
[ΠΗΓΗ κειμένου : Συνέντευξη του εφόρου αρχαιοτήτων κ. Αδαμάντιου Σάμψων στο περιοδικό “ΔΑΥΛΟΣ” τ.204 (Δεκ. 1998)].
5η – 4η χιλιετία π.Χ. – Σημάδια γραφής της νεολιθικής εποχής – σπήλαιο Αλεπότρυπα Διρού
Το σπήλαιο Αλεπότρυπα βρίσκεται στο βαθύ απάνεμο κόλπο του Διρού της δυτικής Μάνης. Έχει μορφή επιμήκη (μήκος 280 μέτρα) και αποτελείται από μεγάλες αίθουσες με επίπεδη επιφάνεια, οι οποίες διαδέχονται η μια την άλλη με μικρή υψομετρική διαφορά. Στη μεγαλύτερη αίθουσα (100Χ60 μέτρα) υπάρχει λίμνη με πόσιμο νερό και μέγιστο βάθος 14 μέτρα. Το σπήλαιο κατοικείται τουλάχιστον από τις αρχές της Νεότερης Νεολιθικής (5300 π.Χ.) και για διάστημα περίπου 2000 χρόνων. Στα τέλη της Τελικής Νεολιθικής (3200 π.Χ.) σημειώνεται ισχυρός σεισμός που σφραγίζει την είσοδο του σπηλαίου και μαζί και τη ζωή των κατοίκων του. Τα απομεινάρια τους αντίκρισαν οι σπηλαιολόγοι Ν. και Α. Πετροχείλου που το 1958 εντόπισαν το σπήλαιο.
Οι αρχαιολογικές έρευνες κατά τη δεκαετία του ’70 δείχνουν εντατική κατοίκηση τόσο στο εσωτερικό, όσο και στην ευρύτερη περιοχή του σπηλαίου. Οι πλευρικές κόγχες του αποτελούν τους χώρους διαμονής των νεολιθικών οικογενειών. Οι εστίες που ορίζονται περιμετρικά από πέτρες, οι μικροί φούρνοι και οι αποθηκευτικοί λάκκοι που είναι σκαμμένοι στο δάπεδο των αιθουσών του σπηλαίου, φαίνεται πως εξυπηρετούν όλη την κοινότητα.
Η μελέτη των οστών ζώων και των καμένων καρπών δείχνει ότι η κτηνοτροφία, το κυνήγι και η αλιεία συνιστούν τις βασικότερες διατροφικές πηγές. Η άσκηση της γεωργίας είναι περιορισμένη, μια και το άμεσο φυσικό περιβάλλον του σπηλαίου δεν ευνοεί ιδιαίτερα την ανάπτυξή της. Στις ασχολίες των κατοίκων συγκαταλέγονται κεραμική (αγγεία με γραπτή διακόσμηση, αποθηκευτικά αγγεία), κατασκευή κοσμημάτων από οστό και όστρεο σπονδύλου και μεταλλουργία.
Σημαντική ώθηση στην οικονομία της κοινότητας δίνουν οι θαλάσσιες επικοινωνίες που εντατικοποιούνται στο Αιγαίο από τα τέλη της Νεότερης και ιδιαίτερα κατά την Τελική Νεολιθική. Η παρουσία εργαλείων από οψιανό της Μήλου, η άσκηση μεταλλουργίας και η κατοχή κοσμημάτων από άργυρο εντάσσονται στο πλαίσιο εντατικοποίησης των οικονομικών-πολιτιστικών ανταλλαγών, που επιφέρουν σταδιακά και κοινωνική διαφοροποίηση.
Κόγχες του σπηλαίου φιλοξενούν, τέλος, και τα νεκρά μέλη της κοινότητας, στα οποία εκφράζεται ιδιαίτερος σεβασμός, που δηλώνεται τόσο με την προσφορά ταφικών δώρων, όσο και με την ανακομιδή κρανίων (οστεοφυλάκιο 19 κρανίων). Παρατηρείται υψηλή θνησιμότητα των παιδιών, ενώ ο μέσος όρος ζωής δεν ξεπερνά τα 35 χρόνια. Το γεγονός οφείλεται στην ανθυγιεινή διαβίωση και τη μονομερή δίαιτα των κατοίκων του σπηλαίου, συμπτώματα των οποίων αποτελούν η αναιμία, η αρθρίτιδα, η ελονοσία, η τερηδόνα κ.λπ., που διαπιστώθηκαν κατά την εξέταση των σκελετών.
4.500 – 4.000 π.Χ. – Οστέινοι αυλοί – Νεολιθικό νεκροταφείο – Κοζάνη
Δύο οστέινοι αυλοί συγκαταλέγονται μεταξύ των σπανιότερων από τα ευρήματα που έφεραν στο φως οι εργασίες για την διάνοιξη της Εγνατίας οδού στην Κοζάνη.
Το νεκροταφείο της Νεώτερης Νεολιθικής περιόδου (4.500 – 4.000 π.Χ.) που αποκαλύφθηκε στη θέση Τούμπα Κρεμαστής – Κοιλάδας στην Κοζάνη αποτελείται από 300 περίπου λάκκους με αγγεία, εργαλεία, οστά και άλλα αντικείμενα.
Το νεκροταφείο της Νεώτερης Νεολιθικής περιόδου (4.500 – 4.000 π.Χ.) που αποκαλύφθηκε στη θέση Τούμπα Κρεμαστής – Κοιλάδας στην Κοζάνη αποτελείται από 300 περίπου λάκκους με αγγεία, εργαλεία, οστά και άλλα αντικείμενα.
[ΠΗΓΗ κειμένου : Περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.75 (Απρ. – Ιούν. 2000) σελ. 116].
4.500 – 3.500 π.Χ. – Προϊστορικός οικισμός Ζαγανίου – Σπάτα Αττικής
4.500 – 3.500 π.Χ. – Προϊστορικός οικισμός Ζαγανίου – Σπάτα Αττικής
4.500 – 3.300 π.Χ. – Προϊστορικός οικισμός – Στρόφιλας Άνδρου
Στην Άνδρο, (νεολιθικός οικισμός Στρόφιλας) έχουμε παραστάσεις πλοιαρίων που ανάγονται το 4.500-3.300 π.Χ. Προς το παρόν, αυτές οι βραχογραφίες ( προϊόν ανακάλυψης από την αρχαιολόγο κ. Xριστίνα Tελεβάντου) είναι θεματολογικά μοναδικές στον ελληνικό χώρο. Στην είσοδο της πύλης του οικισμού είναι χαραγμένο ένα πλοίο 30 εκατοστών μήκους. Επίσης άλλα καραβάκια υπάρχουν κατά μήκος του τείχους. Σε μια δεύτερη βραχογραφία, κάτω στη ρίζα του τείχους και σε απόσταση 1 μέτρου από αυτό, έχουμε μια σύνθεση με 17 ζώα.
4η – 3η χιλιετία π.Χ. – Ευρωπαιοειδή ευρήματα – Κεντρική Ασία
4η χιλιετία π.Χ. (α’ μισό) – Νεολιθικά ευρήματα – Γαύδος
3.500 π.Χ. – Εύρημα αλφαβητικής Ελληνικής γραφής – Χαράππα Πακιστάν
ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΕΔΩ
3.500 – 3.000 π.Χ. – Αρχαιότερα ξίφη Εποχής Χαλκού – Κιλικία
3.400 π.Χ. – Η αρχαιότερη αιγυπτιακή γραφή – Άβυδος Αιγύπτου
Πλακίδια με δείγματα γραφής
Οι ανασκαφές των τελευταίων 15 ετών στην βασιλική νεκρόπολη της Αβύδου (480 χλμ. νότια του Καΐρου), που πραγματοποιούνται από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Καΐρου, απέδωσαν μικρά ελεφάντινα και οστέινα πλακίδια ύψους 3 περίπου εκατοστών.
Έχουν χαραγμένα πάνω τους σύμβολα αρίθμησης ή ένα έως τέσσερα ιερογλυφικά, τα οποία απεικονίζουν ποσότητες αγαθών που αποδόθηκαν έως φόροι.
Ο τάφος του βασιλιά Σκορπιού, στον οποίο βρέθηκαν, είναι της Προδυναστικής περιόδου και χρονολογήθηκε με την μέθοδο του άνθρακα 14C στην περίοδο Νακάντα ΙΙ (3.400 – 3.200 π.Χ.).
Τα περισσότερα πλακίδια χρονολογήθηκαν στο 3.200 π.Χ., ενώ ορισμένα στο 3.400 π.Χ Ο υπεύθυνος των ανασκαφών Dr. Gunter Dreyer πιστεύει πως ήταν οι Σουμέριοι που τελικά πήραν στοιχεία γραφής από τους Αιγύπτιους και όχι το αντίθετο, όπως πιστεύεται.
[ΠΗΓΗ κειμένου και φωτογραφίας : Περιοδικό “CORPUS” τ.6 (Ιούν. 1999) σελ. 7 – επιμέλεια στήλης Αντώνης Λεβέντης (Αρχαιολόγος)].
3.400 – 3.300 π.Χ. – Η αρχαιότερη μεσοποταμιακή γραφή – Συρία
Δύο πινακίδες από την περιοχή Τελ Μπρακ της Συρίας πιστεύεται ότι φέρουν τα αρχαιότερα εικονογράμματα της Μεσοποταμίας, τα οποία απεικονίζουν μία αίγα και ένα πρόβατο, συνοδευόμενα από τον αριθμό 10. Σήμερα πιστεύεται ότι η εμφάνιση της γραφής στην Μεσοποταμία συντελέσθηκε σε μια ευρεία περιοχή κατά μήκος των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη.
ΠΗΓΗ κειμένου και φωτογραφίας : Άρθρο της Μαργαρίτας Νικολακάκη – Κέντρου (Αρχαιολόγος) στο περιοδικό “CORPUS” τ.16 (Μαϊ. 2000) σελ. 60].
3.350 – 3.300 π.Χ. – Αρχαιότερα ίχνη βελονισμού ή μασάζ – Ιταλικές Άλπεις
3η χιλιετία π.Χ. – Προϊστορικά ίχνη δημοκρατίας – Πολιόχνη Λήμνου
3η χιλιετία π.Χ. – “Σύμβολα κεραμέων” σε αγγεία – Μήλος
“Σύμβολα κεραμέων” ;
Εγχάρακτα σύμβολα – γράμματα βρίσκουμε στην Μακεδονία, στο Αιγαίο, στη Βουλγαρία, στην Ρουμανία και πιθανόν και σε άλλους χώρους της χερσονήσου του Αίμου.
Σε προϊστορικές ανασκαφές μέχρι τώρα βρίσκαμε νεολιθικά όστρακα αγγείων με εγχάρακτα σύμβολα, που μπορεί να έχουν σχέση με την προαναφερθείσα γραφή. Μέχρι πρόσφατα τα ονομάζαμε “σύμβολα κεραμέων”.
Έχουμε επίσης “σύμβολα κεραμέων” στην Πρωτοελλαδική εποχή (3η χιλιετία) και στην Μεσσοελλαδική (2η χιλιετία).
Σύμβολα που μοιάζουν καταπληκτικά με τα Ελληνικά γράμματα : Μ, Χ, Ν, Κ, Ξ, Π, Ο, Ε, βρέθηκαν πολύ πρόσφατα σε ένα τεράστιο σύνολο αγγείων από τάφο της πρωτοκυκλαδικής περιόδου (3η χιλιετία) στην Μήλο
ΠΗΓΗ κειμένου : Συνέντευξη του εφόρου αρχαιοτήτων κ. Αδαμάντιου Σάμψων στο περιοδικό “ΔΑΥΛΟΣ” τ.204 (Δεκ. 1998)
3η χιλιετία π.Χ. – Αρχαίο λατομείο Πάρου – Πάρος
3η χιλιετία π.Χ. – Αρχαία χειρουργική επέμβαση – Αρχάνες Κρήτης
3η χιλιετία π.Χ. – “Προ-Μυκηναϊκοί” τύμβοι της Λακεδαίμονος – Πελλάνα Λακωνίας
3.000 π.Χ. – Το αρχαιότερο μεταλλείο αργύρου της Ευρώπης – Λαύριο
Στον λόφο Βελατούρι της περιοχής Θορικός Λαυρίου, οι ανασκαφικές δραστηριότητες της Βελγικής Αρχαιολογικής Αποστολής που διενεργούνται από το 1963, έφεραν στο φως το επονομαζόμενο “βιομηχανικό χωριό” εκτάσεως 12.000 τετραγωνικών μέτρων, μέρος ενός ευρύτερου κατοικημένου χώρου που υπολογίζεται ότι φτάνει στα 150.000 τετραγωνικά μέτρα.
Αναπαράσταση φρεατοειδούς καμινιού
Μεταξύ των ευρημάτων, έχουν βρεθεί σπίτια, γαλαρίες, δεξαμενές όμβριων υδάτων με ειδικό υδατοστεγές επίχρισμα, πλυντήρια, θολωτοί τάφοι και θέατρο.
Η λειτουργία των μεταλλείων πρέπει να άρχισε το 3.000 π.Χ. περίπου και συνεχίστηκε μέχρι τον 4ο αι. π.Χ. Συνεπώς, εσφαλμένα αποδόθηκε στους Φοίνικες η τεχνογνωσία τόσο της κατεργασίας όσο και της εκμετάλλευσης των μετάλλων, την οποία «εφήρμοσαν» 2.000 χρόνια αργότερα.
Ο άργυρος αυτός έδωσε την δυνατότητα στην πόλη των Αθηνών να ισχυροποιήσει την παρουσία της και να εξασφαλίσει την ύπαρξή της
Αναπαράσταση του βασικού καμινιού κυπέλλωσης
Οι λαυρεωτικές γλαύκες με την κουκουβάγια στην μια τους όψη, το ισχυρότερο νόμισμα της εποχής εκείνης, περιείχαν άργυρο του οποίου η καθαρότητα έφθανε στο 98%.
Ασημένιο τετράδραχμο. Μέσα 5ου π.Χ. αι.
Η Βελγική Αρχαιολογική Αποστολή την οποία αποτελούσαν οι καθηγητές H. Mussche, J. Bingen, η Dr. Spitaels και άλλοι ειδικοί, αναστήλωσε ένα από τα δύο πλυντήρια και το γειτονικό προς αυτό θέατρο, αναπλάθοντας έτσι τον οικονομικό και καλλιτεχνικό τρόπο ζωής της εποχής.
[Πηγή κειμένων : Χρήστος Δ. Λάζος : “ΜΗΧΑΝΙΚΗ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ” εκδόσεις ΑΙΟΛΟΣ, άρθρο του Σταύρου Πρωτόπαπα (Δρ χημικός) στο περιοδικό “CORPUS” τ.14 (Μάρτιος 2000) σελ. 86 από όπου και οι εικόνες και άρθρο των κ.κ. Σταύρου Πρωτόπαπα (Δρ. Χημικός, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Επιστημονικός Συνεργάτης ΤΕΙ Αθήνας), Αριστείδης Κοντογεώργης (Επιστημονικός Συνεργάτης Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης, ΤΕΙ Αθήνας) και Dr. Michael Edge (Department of Chemistry, Manchester Metropolitan University) στο περιοδικό “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ” τ.77 (Οκτ. – Δεκ. 2000) σελ.71. Οι φωτογραφίες του νομίσματος προέρχονται από τον 2ο τόμο του “ΕΛΛΑΔΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ” εκδόσεις “ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ – ΠΑΙΔΕΙΑ” 1995, σελ.91].
2.700 π.Χ. – Πρωτοϊστορικός Οικισμός – Σοβγιανή – Β. Ήπειρος
2.700 π.Χ. – Επιγραφές Γραμμικής Γραφής Α’ – νήσος Ιθάκη
Ελληνικά μιλούσαν οι κάτοικοι της Ιθάκης (επί χάρτου σημείον .) το 2.700 π.Χ., υποστηρίζει σε επιστημονική ανακοίνωσή του, στο περιοδικό «Νέστωρ» του πανεπιστημίου της Ιντιάνα των Η.Π.Α., ο διακεκριμένος καθηγητής Paul Faure.
Η θεωρία του βασίζεται σε επιγραφές δύο κεραμικών οστράκων που βρέθηκαν το 1935 στην περιοχή Πηλικάτα της Ιθάκης με ιδεογράμματα και σύμβολα της Γραμμικής Γραφής Α’.
Σύμφωνα με τον εν λόγω επιστήμονα, στην μία από τις δύο όψεις του πρώτου όστρακου διαβάζουμε την φράση : «Nu (pina) me soti», ήτοι : «Η νύμφη με έσωσε»
Η άλλη όψη φέρει τα ιδεογράμματα των αιγών, των προβάτων, των εριφίων και των χοίρων, καθώς και το ρήμα «a-ja-mi» που σημαίνει «προσφέρω».
Το δεύτερο όστρακο φέρει την επιγραφή : «Are-da-ti da-mi u-ate, na-ka-na Re(ija) Te» και ακολουθούν τα ιδεογράμματα των αιγών (με τον αριθμό 100), προβάτων (10) και χοίρων (3).
Η επιγραφή αποκωδικοποιείται ως εξής : «Ιδού τι εγώ η Αρεδάτις δίδω εις την Άνασαν, την θεάν Ρέαν, 100 αίγας, 10 πρόβατα, 3 χοίρους»…
Σχεδιαστική άποψης των δύο όψεων του πρώτου όστρακου
Σχεδιαστική άποψης του δεύτερου όστρακου
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ – ΠΗΓΗ κειμένων και εικόνων :ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ : «ΠΡΟΑΛΦΑΒΗΤΙΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΑΙ ΓΡΑΦΑΙ» εκδόσεις ΙΕΡΑ ΕΛΛΑΣ, Θεσσαλονίκη 2001,Εφημερίς «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» φ. 28 (Ιούνιος 1999) σελ. 24Άρθρο του Μάριου Δημόπουλου στο περιοδικό «ΙΧΩΡ» τ. 3 (Νοέμ. 2000) σελ. 20, Ο χάρτης της περιοχής προέρχεται από τον Microsoft® ENCARTA Interactive World Atlas 2003. ΝΙΚΟΛΤΣΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ .
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Β’ ΤΟΜΟΥ
2.400 – 2.000 π.Χ. – Αρχαιότερη αμπελοκαλλιέργεια – Λέρνη Αργολίδος
Ως πρώτος καλλιεργητής του αμπελιού φέρεται ο Οινέας, ο μυθικός βασιλιάς της Καλυδώνος της Αιτωλίας.
Το κλήμα ανακάλυψε ο βοσκός Στάφυλος : όταν μια αίγα (γίδα) έφαγε σταφύλια και άρχισε να συμπεριφέρεται κάπως ασυνήθιστα, διαπίστωσε ότι είχε μεθύσει.
Τα δοκίμασαν τότε πολλοί άνθρωποι και είχαν τα ίδια αποτελέσματα, οπότε κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η άμπελος είναι χρήσιμη και την καλλιέργησαν.
Στο βιβλίο «Η ΑΙΓΗΪΣ – ΚΟΙΤΙΣ ΤΩΝ ΑΡΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ», πληροφορούμεθα ότι “…Ο αμερικανός καθηγητής John Caskey ανεύρον εις Λέρνην της Αργολίδος κόκκους σταφυλής, χρονολογηθέντας εις τα 2.400 – 2.000 π.Χ.”
Τα αρχαιότερα γίγαρτα (σπόροι ήμερων σταφυλιών) βρέθηκαν σε τάφους στον Ορχομενό και χρονολογούνται από το 1.700 – 1.500 π.Χ. επομένως το αμπέλι καλλιεργούνταν τουλάχιστον πριν από αυτήν την χρονολογία.
Το κρασί, Μυκηναϊκή ονομασία Fοίνος [Wo-no] προέρχεται από την ζύμωση του γλεύκους (μούστου) ή, όπως απαντάται στην πινακίδα ΚΝU 160, De-re-u-ko/dleukos/gleukos = γλεύκος.
Όπως αναφέρουν οι Μartin S. Ruiperez και Jose L. Melena, «Οι Μυκηναΐοι Έλληνες», εκδ. Καρδαμίτσα 1996 : “Το κρασί… αδειαζόταν στους πίθους των αποθηκών, για να υποστεί ζύμωση και να αποθηκευτεί”.
Το σταφύλι είναι καρπός της αμπέλου, αυτοφυούς είδους στην Ελλάδα (John Chadwick, «Ο Μυκηναϊκός Κόσμος», έκδ. Gutenberg 1999).
Στις πινακίδες απαντάται άμεσα η λέξη We-je-we : υιήfες (όν. ενικού υιεύς) για το αμπέλι. Εμμέσως μαρτυρείται ο Μυκηναϊκός τύπος a-pe-ri-ta-wo ΑμπελιτάFων, για την άμπελο. Στο λεξικό Ησυχίου σημειώνεται “υιήν· την άμπελον”. Σε αγγεία οιναποθήκης στον Άνω Εγκλιανό υπάρχει ο χαρακτηρισμός «μελίτιος» [me-ri-ti-jo], δηλ. κρασί με μέλι.
ΠΗΓΗ κειμένων : Στρατηγού ε.α. Ξ. Λίβα : «Η ΑΙΓΗΪΣ – ΚΟΙΤΙΣ ΤΩΝ ΑΡΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ», ΑΘΗΝΑΙ 1963, σελ. 116 και άρθρο του Παναγιώτη Δεσερή στο περιοδικό “ΔΑΥΛΟΣ” τ.228 (Δεκ. 2000)
2.300 – 1.900 π.Χ. – Προϊστορικός οικισμός – Αρχοντικό Γιαννιτσών
2.300 – 1.900 π.Χ. – Προϊστορικός τύμβος – Σιθωνία Χαλκιδικής
2.200 π.Χ. – Αρχαιότερο ναυάγιο εμπορικού πλοίου – νήσος Δοκός
(Αρχαιότερη και Νεότερη Νεολιθική Εποχή) – Νεολιθική αμυντική τάφρος – Μακρυχώριον Λαρίσης
2η χιλιετία π.Χ. – Μυκηναϊκά ευρήματα – Ιορδανία
2η χιλιετία π.Χ. – Οι αρχαιότερες γέφυρες του κόσμου – Αργολίδα
2η χιλιετία π.Χ. – Ο μινωϊκός μικροκέφαλος – Ζάκρος Κρήτης
2η χιλιετία π.Χ. – Μινωϊκά πλακίδια παιχνιδιού – Ζάκρος Κρήτης
2η χιλιετία π.Χ. – Οικισμός Αιανής – Κοζάνη
2η χιλιετία π.Χ. – Ανακτορικοί Λουτήρες – Κρήτη, Πύλος, Κύπρος
2η χιλιετία π.Χ. – Το παιχνίδι με την μπάλλα
2η χιλιετία π.Χ. – Ελληνική παρουσία στην Ιβηρική χερσόνησο
2η – 1η χιλιετία π.Χ. – Ειρεσιώνη – τα Κάλαντα των αρχαίων
19ος – 18ος αι. π.Χ. – Μινωϊκή παρουσία – Σαμοθράκη
18ος – 17ος αι. π.Χ. – Η αρχαιότερη αλφαβητική “πρωτο-χανααναϊτική” γραφή – Παλαιστίνη
18ος – 15ος αι. π.Χ. – Το «Μέγα Ζατρίκιον» (Μινωϊκό ημερολόγιο ;) – Κνωσσός
17ος αι. π.Χ. – Αρχαιότερο δείγμα Γραμμικής Γραφής Β’ – Ολυμπία
17ος αι. π.Χ. – Παλαιότερη τυπογραφία στον κόσμο – Δίσκος Φαιστού – Κρήτη
Αδιευκρίνιστη χρονολογία – O Δίσκος του Vladikavkaz – Παρευξείνιος Ρωσία
1.700 π.Χ. – Πρώιμη Μινωϊκή παρουσία στην Αμερικανική Ήπειρο – Νήσοι Μπίμινι
17ος αι. π.Χ. – Χρυσό ειδώλιο αιγάγρου – Ακρωτήρι Θήρας
1.630 π.Χ. – Χρονολόγηση καταστροφής – Ακρωτήρι Θήρας
1.600 π.Χ. περίπου – Μυκηναϊκά ευρήματα – Stonehenge – Αγγλία
16ος αι. π.Χ. (αρχές) – Πρωϊμώτερος μυκηναϊκός τάφος – Κορυφάσιον Μεσσηνίας
16ος αι. π.Χ. – Χρυσά ευρήματα μυκηναϊκής τεχνοτροπίας – Άμπερ Γερμανίας
16ος αι. π.Χ. – Ευρήματα Ελληνικής Γραμμικής Γραφής – Άμπερ Γερμανίας
16ος αι. π.X. – Ξίφη μυκηναϊκής τεχνοτροπίας – Ζανγκερχάουζερ Γερμανίας
16ος αι. π.Χ.(μέσα) – Αρχαιότερο χάλκινο τάλαντο – Κύμη Ευβοίας
16ος αι. π.Χ. – Πρώιμη παρουσία Μυκηναίων – Ιταλία
16ος – 11ος αι. π.Χ. – Έναρξη Μυκηναϊκής παρουσίας – Ιταλία
1.600 – 1.400 αι. π.Χ. – Προμυκηναϊκός τάφος στην Δεκέλεια – Κύπρος
1.600 – 1.100 π.Χ. – Κυπριακό ειδώλιο
1.550 – 1.525 π.Χ. – Μινωϊκές τοιχογραφίες ταυροκαθαψίων – Άβαρις Αιγύπτου
15ος – 11ος αι. π.Χ. – Μεγαλύτερος μυκηναϊκός τάφος – Πελλάνα Λακωνίας
1.450 π.Χ. – Η “Διώρυγα των Μινύων” – λίμνη Κωπαϊς
13ος – 10ος αι. π.Χ. – Μυκηναϊκά ευρήματα – Παράλια Εύξεινου Πόντου
13ος αι. π.Χ. – Ίχνη φύλλων καπνού – Αρχαία Αίγυπτος
12ος αι. π.Χ. – Ελληνικά γράμματα – Αίγυπτος
12ος αι. π.Χ. – Χάλκινες πόρπες – Μυκηναϊκή επινόησις
1η χιλιετία π.Χ. (?) – Κελτική επιγραφή με ελληνικούς χαρακτήρες
2.200 π.Χ. – Αρχαιότερο ναυάγιο εμπορικού πλοίου – νήσος Δοκός
(Αρχαιότερη και Νεότερη Νεολιθική Εποχή) – Νεολιθική αμυντική τάφρος – Μακρυχώριον Λαρίσης
2η χιλιετία π.Χ. – Μυκηναϊκά ευρήματα – Ιορδανία
2η χιλιετία π.Χ. – Οι αρχαιότερες γέφυρες του κόσμου – Αργολίδα
2η χιλιετία π.Χ. – Ο μινωϊκός μικροκέφαλος – Ζάκρος Κρήτης
2η χιλιετία π.Χ. – Μινωϊκά πλακίδια παιχνιδιού – Ζάκρος Κρήτης
2η χιλιετία π.Χ. – Οικισμός Αιανής – Κοζάνη
2η χιλιετία π.Χ. – Ανακτορικοί Λουτήρες – Κρήτη, Πύλος, Κύπρος
2η χιλιετία π.Χ. – Το παιχνίδι με την μπάλλα
2η χιλιετία π.Χ. – Ελληνική παρουσία στην Ιβηρική χερσόνησο
2η – 1η χιλιετία π.Χ. – Ειρεσιώνη – τα Κάλαντα των αρχαίων
19ος – 18ος αι. π.Χ. – Μινωϊκή παρουσία – Σαμοθράκη
18ος – 17ος αι. π.Χ. – Η αρχαιότερη αλφαβητική “πρωτο-χανααναϊτική” γραφή – Παλαιστίνη
18ος – 15ος αι. π.Χ. – Το «Μέγα Ζατρίκιον» (Μινωϊκό ημερολόγιο ;) – Κνωσσός
17ος αι. π.Χ. – Αρχαιότερο δείγμα Γραμμικής Γραφής Β’ – Ολυμπία
17ος αι. π.Χ. – Παλαιότερη τυπογραφία στον κόσμο – Δίσκος Φαιστού – Κρήτη
Αδιευκρίνιστη χρονολογία – O Δίσκος του Vladikavkaz – Παρευξείνιος Ρωσία
1.700 π.Χ. – Πρώιμη Μινωϊκή παρουσία στην Αμερικανική Ήπειρο – Νήσοι Μπίμινι
17ος αι. π.Χ. – Χρυσό ειδώλιο αιγάγρου – Ακρωτήρι Θήρας
1.630 π.Χ. – Χρονολόγηση καταστροφής – Ακρωτήρι Θήρας
1.600 π.Χ. περίπου – Μυκηναϊκά ευρήματα – Stonehenge – Αγγλία
16ος αι. π.Χ. (αρχές) – Πρωϊμώτερος μυκηναϊκός τάφος – Κορυφάσιον Μεσσηνίας
16ος αι. π.Χ. – Χρυσά ευρήματα μυκηναϊκής τεχνοτροπίας – Άμπερ Γερμανίας
16ος αι. π.Χ. – Ευρήματα Ελληνικής Γραμμικής Γραφής – Άμπερ Γερμανίας
16ος αι. π.X. – Ξίφη μυκηναϊκής τεχνοτροπίας – Ζανγκερχάουζερ Γερμανίας
16ος αι. π.Χ.(μέσα) – Αρχαιότερο χάλκινο τάλαντο – Κύμη Ευβοίας
16ος αι. π.Χ. – Πρώιμη παρουσία Μυκηναίων – Ιταλία
16ος – 11ος αι. π.Χ. – Έναρξη Μυκηναϊκής παρουσίας – Ιταλία
1.600 – 1.400 αι. π.Χ. – Προμυκηναϊκός τάφος στην Δεκέλεια – Κύπρος
1.600 – 1.100 π.Χ. – Κυπριακό ειδώλιο
1.550 – 1.525 π.Χ. – Μινωϊκές τοιχογραφίες ταυροκαθαψίων – Άβαρις Αιγύπτου
15ος – 11ος αι. π.Χ. – Μεγαλύτερος μυκηναϊκός τάφος – Πελλάνα Λακωνίας
1.450 π.Χ. – Η “Διώρυγα των Μινύων” – λίμνη Κωπαϊς
13ος – 10ος αι. π.Χ. – Μυκηναϊκά ευρήματα – Παράλια Εύξεινου Πόντου
13ος αι. π.Χ. – Ίχνη φύλλων καπνού – Αρχαία Αίγυπτος
12ος αι. π.Χ. – Ελληνικά γράμματα – Αίγυπτος
12ος αι. π.Χ. – Χάλκινες πόρπες – Μυκηναϊκή επινόησις
1η χιλιετία π.Χ. (?) – Κελτική επιγραφή με ελληνικούς χαρακτήρες
1100 π.χ. Έβρος βραχογραφιες
Στον Έβρο,κοντά στο πομάκικο χωριό Γονικό, έπειτα από το Δέρειο και τη Ρούσσα (προς το ύψωμα Χίλια), ανακαλύφθηκαν από τον αρχαιολόγο Διαμαντή Τριαντάφυλλο βραχογραφίες που ανάγονται γύρω στο 1100 π.Χ. Αυτά τα εγχαράγματα συμφωνούν με την προϊστορική παράδοση που τοποθετεί τον Ορφέα να ζει σε εκείνη την περιοχή.
1η χιλιετία π.Χ. (?) – Η διονυσιακή λατρεία στην χώρα των αρχαίων Ιλλυριών
975 – 900 π.Χ. – Η μεγαλύτερη και βαρύτερη σαρκοφάγος του κόσμου – Κόρινθος
9ος αι. π.Χ. – Αρχαιότερη Φοινικική γραφή στην Δ. Μεσόγειο – Σαρδηνία
9ος – 8ος αι. π.Χ. – Πρώιμη αλφαβητική γραφή στην Λακωνία – Πελλάνα Λακωνίας
9ος – 4ος αι. π.Χ. – Το βασίλειο των Πικένων – Ιταλία
8ος αι. π.Χ. – Αρχαιότερες ελληνικές αλφαβητικές επιγραφές – Δίπυλος – Πιθηκούσες – Κύπρος
8ος αι. π.Χ. (μέσα) – Το έμβλημα της Μακεδονικής Δυναστείας των Αργεαδών
7ος αι. π.Χ. – Αρχαιότεροι σιδερένιοι «οβελοί» – Ηραίον Άργους
7ος αι. π.Χ. – Τα παλαιότερα ελληνικά νομίσματα
7ος – 6ος αι. π.Χ. – Αρχαιότερες έμμετρες επιγραφές στην Μακεδονία και στην Θράκη
7ος – 6ος αι. π.Χ. – Τέσσερις καταποντισμένες πόλεις – Αλεξάνδρεια Αιγύπτου
7ος – 3ος π.Χ. – Οι ελληνιστικές επιδράσεις στην σκυθική τέχνη – Β. Εύξεινος Πόντος
7ος αι. π.Χ. (μέσα) – Αποίκισις βόρειου Εύξεινου Πόντου
6ος αι. π.Χ. – Οικισμός αρχαίας Θέρμης – Θεσσαλονίκη
6ος αι. π.Χ. – Ο μόνος Δωρικός ναός της Ιωνικής Μ. Ασίας – Άσσος
6ος αι. π.Χ. – Πρωτότυπο αποστραγγιστικό σύστημα – Ζώνη Θράκης
6ος – 4ος αι. π.Χ. – Ελληνική αλφαβητική γραφή – Σαμοθράκη
530 π.Χ. περίπου – Το μεγαλύτερο ορειχάλκινο αγγείο της Ελληνικής τέχνης – Γαλλία
1η χιλιετία π.Χ. (β’ μισό) – Ελληνικές υποβρύχιες κατασκευές
500 π.Χ. – Ελληνικές επιδράσεις στο βασίλειο της Σαβά – ανατολική Υεμένη – νότια Αραβία
5ος αι. π.Χ. – Ανασκαφή αρχαίας πόλης – Νέα Απολλωνία Μακεδονίας
5ος – 3ος αι. π.Χ. – Μουσικό κείμενο της Κλασικής Εποχής – Βρασνά Θεσσαλονίκης
5ος αι. π.Χ. – Χάλκινος πολιορκητικός “Κριός” – Ολυμπία
440 – 425 π.Χ. – Αρχαιότερη μολύβδινη άγκυρα του κόσμου – Χερσόνησος Ερυθραίας – Μ. Ασία
4ος αι. π.Χ. – Ο Γιγαντοπίθηκος της Βοιωτίας…!
4ος αι. π.Χ. – Παλαιότερος ελληνικός νομισματικός χάρτης – Ιωνία
4ος αι. π.Χ. – Το αρχαιότερο υαλουργείο της Μεσογείου – Ρόδος
380 π.Χ. – Ελικοειδή πλυντήρια μεταλλευμάτων – Λαύριο
4ος αι. π.Χ. (μέσα) – Χρυσό κράνος – Βεργίνα
4ος αι. π.Χ. (τέλη) – Η νομισματοκοπία του Μεγάλου Αλεξάνδρου
4ος αι. π.Χ. (τέλη) – Χάλκινο κράνος – Μεγαλόπολη
289 – 288 π.Χ. – Πρώτα πορτραίτα σε ευρωπαϊκά νομίσματα – Αμφίπολις
220 π.Χ. – Το πρώτο ηλιακό ρολόι – Απολλώνιος ο Περγαίος
3ος αι. π.Χ. (τέλη) – Η πρώτη κτιστή δεξαμενή ναυπηγήσεως – Ελληνιστική Αλεξάνδρεια
3ος – 2ος αι. π.Χ. – Βαθύτερα ευρισκόμενο ναυάγιο της αρχαιότητος – Ρόδος
2ος αι. π.Χ. – Η ελληνική επιρροή στην Ρουνική γραφή – Βόρειος Ευρώπη
2ος αι. π.Χ. – 1ος αι. μ.Χ. – Η επιτύμβιος στήλη του ποιητού Σεικίλου – Τράλλεις Μ. Ασίας
196 π.Χ. – Η Στήλη της Ροζέτας – Αίγυπτος
1ος αι. π.Χ. – Η ελληνική επιρροή στην βουδιστική τέχνη – Γκαντάρα
1ος αι. π.Χ. – Αρχαία ύδραυλις – Δίον Μακεδονίας
1ος αι. π.Χ. – Αρχαιότερος Χάρτης του κλασικού κόσμου – Αρτεμίδωρος ο Εφέσιος
1ος αι. π.Χ. – Το αρχαιότερο διαφορικό γρανάζι του κόσμου – Αντικύθηρα
1ος αι. μ.Χ. – Η τέχνη της εγκαυστικής – Βόρειος Εύξεινος Πόντος
60 – 130 μ.Χ. – Ανακάλυψη της (“μερκατορικής”) προβολής – Μαρίνος ο Τύριος
Ελληνορωμαϊκοί χρόνοι – Επιτύμβιον επίγραμμα χοίρου – Έδεσσα
8ος αι. μ.Χ. – Ενεπίγραφη πλάκα τελέσεως Ολυμπιακών Αγώνων – Ολυμπία
1045 μ.X. – Αναθηματικός Δίσκος Ολυμπιακών Αγώνων – Ολυμπία.
πληροφορίες μπορείτε να βρείτε :
στην συνέντευξη του Παλαιοανθρωπολόγου Dr ‘Αρη Πουλιανού που παραχώρησε στην ‘Αγνωστη Ελληνική Ιστορία
στην σελίδα της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος
στο βιβλίο ” ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΟΥ ΑΡΧΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΩΝ ΠΕΤΡΑΛΩΝΩΝ ” του Δρ. ΑΡΗ ΠΟΥΛΙΑΝΟΥ εκδόσεις της Βιβλιοθήκης της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος
στο βιβλίο “Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ” του Δρ. ΑΡΗ ΠΟΥΛΙΑΝΟΥ εκδόσεις της Βιβλιοθήκης της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος.
στην επετηρίδα “ΑΝΘΡΩΠΟΣ” τόμοι 10 και 13 (επίσημο έντυπο της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος)
μέρος του κειμένου που αφορά τον Αρχάνθρωπο των Πετραλώνων (3) προέρχεται από: εφημερίδα “ΟΙΚΟΝΕΑ” Ιούλ-Αύγ. 1997(ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΡΑΒΑΣ)όλες οι φωτογραφίες προέρχονται από την Επετηρίδα “ΑΝΘΡΩΠΟΣ“ της ΑΕΕ
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
*ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ ΝΕΩΤΕΡΟ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΟΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΤΣΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
*ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ ΝΕΩΤΕΡΟ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΟΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΤΣΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΠΗΓΕΣ
ΔΗΜΟΘΟΙΝΙΑ
users.forthnet.gr/ath/delep
Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΑΝΗΚΟΥΝ ΕΙΣ ΤΟΝ ΜΑΚΕΔΟΝΑ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΝΙΚΟΛΤΣΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟ
…εις μνήμην της μητρός μου Μαρίας
και του πατρός μου Σπυρίδωνος.
και του πατρός μου Σπυρίδωνος.
…ΜΗΔΕΝ ΤΕ ΕΚ ΤΟΥ ΜΗ ΟΝΤΟΣ ΓΙΝΕΣΘΑΙ ΜΗΔΕ ΕΙΣ ΤΟ ΜΗ ΟΝ ΦΘΕΙΡΕΣΘΑΙ… (ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου