Αρκαδία - Μεγαλόπολη, Λυκόσουρα

Μεγαλόπολη, Λυκόσουρα

Τοπογραφικό της ευρύτερης περιοχής και κάτοψη του αρχαίου θεάτρου Μεγαλόπολης Αεροφωτογραφία του αρχαίου θεάτρου Μεγαλόπολης, με σημειωμένο το πεδίο επεμβάσεων (κερκίδα θ) στο δυτικό άκρο του κοίλου Γενική άποψη του αρχαίου θεάτρου Μεγαλόπολης από τα δυτικά Διαμόρφωση εργοταξιακού χώρου στην ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου Μεγαλόπολης

ΑΡΚΑΔΙΑ – ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ, ΛΥΚΟΣΟΥΡΑ «Συντήρηση, Στερέωση, Αναστήλωση, Αποκατάσταση, Προστασία και  Ανάδειξη του αρχαίου Θεάτρου και της Αγοράς της Μεγαλόπολης και του Ιερού της Δέσποινας στη Λυκόσουρα του Νομού Αρκαδίας» Το αρχαίο θέατρο της Μεγαλόπολης, τοποθετημένο στην αριστερή όχθη του ποταμού Ελισώνα, μέσα σε ένα εξαιρετικό φυσικό τοπίο, απέχει λιγότερο από 2 χιλιόμετρα από τη σύγχρονη ομώνυμη πόλη. Χτισμένο γύρω στο 370 π.Χ., σε επαφή με το Θερσίλειο, του οποίου η πρόσοψη αποτελούσε και τη σκηνή του θεάτρου, χρησίμευε όχι μόνο για παραστάσεις του αρχαίου δράματος, αλλά και για τη συγκέντρωση των αντιπροσώπων του Κοινού των Αρκάδων. Η πρώτη συστηματική ανασκαφική έρευνα στο χώρο έγινε στα τέλη του 19ου αιώνα από τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή, υπό τη διεύθυνση των Gardner & Loring. Στο πλαίσιο της ανασκαφής αποκαλύφθηκαν το λίθινο προσκήνιο, η ορχήστρα και το κατώτερο τμήμα του κοίλου, αποτελούμενο από εννέα κερκίδες. Το 1923 ο Η.Bulle έφερε στο φως τη σκηνοθήκη, στην πάροδο του θεάτρου, διατυπώνοντας παράλληλα και τη θεωρία για την ύπαρξη κινητής ξύλινης σκηνής. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 αντιμετωπίστηκε το θέμα στερέωσης των αναλημμάτων του θεάτρου, τα οποία βρίσκονταν σε κατάσταση ετοιμορροπίας, με την προσωρινή τοποθέτηση ξύλινων αντιστηρίξεων. Παρ’ όλα αυτά, τμήμα του ανατολικού αναλήμματος κατέρρευσε και το 2000-2002 η Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων του ΥΠ.ΠΟ.T. προέβη στην αναστήλωσή του. To έργο συντήρησης και αποκατάστασης του αρχαίου θεάτρου της Μεγαλόπολης ξεκίνησε το 2007 στο πλαίσιο ενός πιλοτικού προγράμματος εφαρμογής της εγκεκριμένης αναστηλωτικής μελέτης, με φορέα υλοποίησης το Ταμείο Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών Έργων του Υπουργείου Πολιτισμού και την Επιστημονική Επιτροπή του Έργου «Συντήρηση, Στερέωση, Αναστήλωση, Αποκατάσταση, Προστασία και Ανάδειξη του αρχαίου Θεάτρου και της Αγοράς της Μεγαλόπολης και του Ιερού της Δέσποινας στη Λυκόσουρα του Νομού Αρκαδίας». Το έργο, συνολικού προϋπολογισμού 440.000,00 Ευρώ, χρηματοδοτήθηκε κατά 75% από το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης και κατά 25% από τους Εθνικούς Πόρους. Μέχρι το τέλος του 2007 είχαν ολοκληρωθεί οι εργασίες αποψίλωσης στο μνημείο και τον ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο, επιτρέποντας την απρόσκοπτη καταγραφή και αποτύπωση των κατά χώρα σωζόμενων τμημάτων του θεάτρου και των διάσπαρτων αρχιτεκτονικών μελών, ιδιαίτερα στο άνω τμήμα του κοίλου. Στο ανατολικό και δυτικό άκρο του κοίλου έγινε συστηματική χωροστάθμηση, από την οποία προέκυψε ότι τα ακραία αρχιτεκτονικά μέλη (εδώλια) βρίσκονται στην αρχική τους θέση, ενώ στο κεντρικό τμήμα του κοίλου διαπιστώθηκε ελαφρά καθίζηση 7 εκ. περίπου στην ευθυντηρία. Η απρόσκοπτη απορροή των πηγαίων υδάτων που αναβλύζουν στο κέντρο περίπου του κοίλου αποτέλεσε έναν από τους στόχους της επέμβασης και μελετάται η λύση δημιουργίας νέου υπόγειου αγωγού στην ορχήστρα, παράλληλα με τον αρχαίο, για την απομάκρυνση των υδάτων, που προκάλεσαν με την πάροδο των αιώνων τις μικρές καθιζήσεις που μετρήθηκαν στον στερεοβάτη του κοίλου. Για την εξακρίβωση της γεωμετρίας του θεάτρου και την ακριβή επανατοποθέτηση στην αρχική τους θέση των αρχιτεκτονικών μελών, δημιουργήθηκε τοπογραφικά ένα πολυγωνικό δίκτυο συστήματος συντεταγμένων και προσδιορίστηκε το απόλυτο κέντρο χάραξης του κοίλου του θεάτρου, επιτρέποντας έτσι την τεκμηρίωση των παραμορφώσεων του μνημείου και εξασφαλίζοντας τη συνέχιση του προγράμματος αναστήλωσης στις υπόλοιπες κερκίδες του κοίλου. Το Φεβρουάριο του 2008 ξεκίνησαν οι εργασίες συγκόλλησης, συμπλήρωσης και αποκατάστασης των κατά χώρα σωζόμενων αρχιτεκτονικών μελών της κερκίδας Θ του θεάτρου. Σε πρώτη φάση απομακρύνθηκαν προσωρινά από την αρχική τους θέση τα αρχιτεκτονικά μέλη που παρουσίαζαν μεγάλες καθιζήσεις. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκαν από εξειδικευμένο προσωπικό εργασίες αποκατάστασης της επιφάνειας έδρασης των αρχιτεκτονικών μελών, καθώς επίσης και συντήρησης, συγκόλλησης και ενίσχυσης των θραυσμένων τμημάτων με την εφαρμογή κατάλληλων κονιαμάτων και ανοξείδωτων συνδέσμων. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών επεξεργασίας, τα μέλη τοποθετήθηκαν στην τελική τους θέση και στη σωστή στάθμη, δεδομένου ότι είχε πια εξασφαλιστεί η σταθερότητα τόσο της επιφάνειας έδρασης όσο και του ίδιου του αρχιτεκτονικού μέλους. Το πιλοτικό πρόγραμμα αποκατάστασης τμήματος του κοίλου του αρχαίου θεάτρου (και συγκεκριμένα της κερκίδας Θ) ολοκληρώθηκε με επιτυχία το Δεκέμβριο του 2008 σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, εξασφαλίζοντας όλες τις προϋποθέσεις για τη συνέχιση του έργου αναστήλωσης και στις υπόλοιπες κερκίδες του κοίλου. Κατά τη διάρκεια υλοποίησής του αποκτήθηκε πολύτιμη τεχνογνωσία σε όλα τα επίπεδα επέμβασης (συντήρηση, συγκόλληση, στερέωση, αναστήλωση), η οποία αποτελεί σημαντικότατη παρακαταθήκη για την ολοκλήρωση της αποκατάστασης του κοίλου του αρχαίου θεάτρου της Μεγαλόπολης. Η επίτευξη του στόχου αποτέλεσε μία μεγάλη πρόκληση για την Επιστημονική Επιτροπή του Έργου, λόγω της ιδιαιτερότητας της επέμβασης, αλλά και της σημασίας του μνημείου. Με την εξασφάλιση της χρηματοδότησης του έργου από το Δήμο Μεγαλόπολης και τη γενναία χορηγία της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού Α.Ε., οι εργασίες προβλέπεται να επεκταθούν στο υπόλοιπο κοίλο, στη σκηνή και τα αναλήμματα του θεάτρου, παράλληλα με το πρόγραμμα της ενοποίησης του ευρύτερου αρχαιολογικού χώρου, που περιλαμβάνει το Θερσίλειο και την Αρχαία Αγορά της Μεγαλόπολης. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ E.A. Gardner - W.Loring - G.C. Richards - W.J. Woodhouse "Excavation at Megalopolis" 1890-1891, JHS Suppl.1, 1892,p.48-50, 85--89. E.F. Benson, “The Thersillion at Megalopolis” JHS 13, 1892/93, p.319-327 E.Fiechter "Das Theater in Megalopolis", Antike griechische Theaterbauten IV, 1931 H.Lauter - H.Bufe "Thersilion und Theater in Megalopolis", Archaeologischer Anzeiger, Halband 2004, 135-176 Kavalieratos M. "About the excavations at Megalopolis", PAE 1901, p.45-48 A.K.Orlandos  " Restoration and conservation of Monuments", PAE 1962, 179-180 A.K.Orlandos "Restoration and conservation of Monuments", PAE 1963, p.218 A.K. Orlandos "Restoration and conservation of Monuments", PAE 1964, 191-192 A.Petronatis "Megale Polis in Arkadia" Ancient Greek Cities no 23, Athens, Athens Center of Ekistics, Athens 1973. A.Karapanagiotou "Ancient Theater of Megalopolis" AD 50, 1995, 147-150 A.Karapanagiotou "Ancient Theater of Megalopolis" AD 51, 1996, 137-144 A.Karapanagiotou "Ancient Theater of Megalopolis" AD 52, 1997, 202-206 A.Karapanagiotou "Ancient Theater of Megalopolis" AD 53, 1998, 177-181 A.Karapanagiotou "Excavation works at the ancient theater of Megalopolis 1995-1997: First results" Forschungen in der Peloponnes. Athen 2001, p.331-342

Πριν και μετά τις εργασίες αποψίλωσης του θεάτρου Συγκόλληση πλάκας διαδρόμου της κερκίδας Θ του θεάτρου Θρόνοι της κερκίδας του θεάτρου πριν τις εργασίες Θρόνοι της κερκίδας του θεάτρου μετά τις εργασίες Πλάκες διαδρόμου της πρώτης σειράς της κερκίδας Θ πριν τις εργασίες Πλάκες διαδρόμου της πρώτης σειράς της κερκίδας Θ μετά τις εργασίες Γενική άποψη των πρώτων σειρών της κερκίδας Θ, μετά τις εργασίες αποκατάστασης